full text - Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie

More documents

Recommendations

Info

Adam Haleczko, Leszek Korzewa, Ewa Misiołek, Urszula Włodarczyk nik szybkości, podobnie jak Szopa [23] oraz Mynarski [12], który podkreśla specyfikę pomiaru zwłaszcza w obrębie dużych zespołów mięśniowych. We wcześniejszej publikacji, napisanej wspólnie z Raczkiem [24], wskazuje Mynarski na koordynacyjny charakter częstotliwości. Stosowany do oceny tego wskaźnika sposób pomiaru poprzez punktowanie (tapping) dłonią lub stopą nie potwierdza możliwości wnioskowania na podstawie pomiaru częstotliwości jednych części ciała o częstotliwości innych części [22]. Mynarski [12] lokuje szybkość reagowania na pograniczu zdolności koordynacyjnych i zwinnościowych, jednocześnie stwierdzając trudności wiarygodnej diagnozy, zwłaszcza zdolności kompleksowych i koordynacyjnych, testami motorycznymi. Większość autorów cytowanych prac stosowała analizę czynnikową. Między innymi Zaciorski i wsp. [25] badali tą metodą związki wzajemne między siłą a szybkością. Wydzieliły się trzy czynniki: 1) siła dynamiczna, 2) siła statyczna, 3) maksymalna szybkość pojedynczego ruchu. Dwadzieścia lat później Zaciorski [26] zdecydowanie krytykuje ten sposób opracowania materiału: Specyfika ACZ (zresztą jak i metody regresji wielokrotnej) objawia się w tym, że usunięcie lub dodanie czasem nawet jednej zmiennej zmienia zasadniczo rozwiązanie czynnikowe. Przeprowadzając ACZ na 30 zmiennych, jeśli dodać lub usunąć jedną, może zmienić wszystko, nie tylko ładunki czynnikowe, ale liczbę i sumę czynników. Dlatego, ściśle mówiąc, ACZ uzasadniona jest tylko wtedy, kiedy zestaw włączonych do analizy zmiennych nie zależy od woli autora (na przykład, analizując rezultaty dziesięcioboju: to przecież jedna konkurencja nie zamieni innej i niczego usunąć nie wolno). Jeśli autor sam wybiera testy do ACZ, może on utrzymać to co chce. Wątpliwe jednak jest, czy taki rezultat będzie mieć wartość naukową. Osiński [27, s. 7] w artykule traktującym o podstawowych pojęciach z zakresu omawianej gałęzi wiedzy wypowiada się na temat dwuznaczności tych samych lub podobnych określeń: „(…) czym innym – przykładowo – jest «koordynacja ruchowa» wyrażona językiem anatomiczno-fizjologicznym, a więc badana na poziomie predyspozycji, a czym innym «zdolności koordynacyjne» oceniane już jako wyraz przejawów motorycznych”. Szopa [23, s. 224], podejmując próbę syntezy wiedzy o strukturze motoryczności, przypomina: „podstawowe predyspozycje zdolności koordynacyjnych wynikają ex definitione z funkcjonowania receptorów oraz sprawności centralnego układu nerwowego i to na różnych «poziomach» komplikacji (należy też pamiętać, iż nie wszystkie teoretycznie wykoncypowane właściwości rzeczywiście dają się zidentyfikować – patrz Raczek i Mynarski 1992)”. W świetle przedstawionych, często sprzecznych, poglądów spory dotyczące nazewnictwa, a zarazem struktury zdolności motorycznych wydaje się godzić Ryc. 1. Model współzależności zdolności motorycznych wg Ważnego [1975] (ZK – zdolności koordynacyjne, ZS – zdolności siłowe, ZSZ – zdolności szybkościowe, ZW – zdolności wytrzymałościowe) Fig. 1. Model of co-dependence of motor abilities according to Ważny [1975] ( ZK – coordinating abilities, ZS – strength abilities, ZSz – speed abilities, ZW – endurance abilities) – 110 –
Związki między próbami siłowo-szybkościowymi o odmiennej strukturze ruchu. Epilog prosty, logiczny i zarazem przydatny, szczególnie dla dydaktyki, model Ważnego [28], ilustrujący współzależności cech (zdolności motorycznych) w postaci ostrosłupa foremnego. Dostosowaniem do dzisiejszej wiedzy byłoby umiejscowienie en block wszystkich obecnie wyróżnianych zdolności koordynacyjnych i umieszczenie ich na szczycie ostrosłupa. Ważny [28] tak opisuje swój model: (…) każde ćwiczenie fizyczne sprzyja rozwojowi wielu cech motorycznych, akcentując równocześnie którąś z nich. Dlatego też można mówić jedynie o przeważającym wpływie danego ćwiczenia na rozwój siły, szybkości lub innej aktywności ruchowej człowieka. Na ryc. 1 przedstawiony jest model (schemat) najpełniej obrazujący omawiany tu problem współzależności cech motorycznych. Skonstruowany jest on w ten sposób, aby wszystkie rozpatrywane przez nas ćwiczenia znalazły się w przestrzeni ograniczonej ścianami ostrosłupa, którego podstawę stanowi trójkąt. Takie ujęcie motoryczności podkreśla wzajemne powiązania między cechami, istniejące przecież faktycznie w każdym ćwiczeniu. Elementy, jakie można w nich wyróżnić nie dają się w zasadzie określić samodzielnie, lecz przede wszystkim jako składowe całości, tzn. w ramach określonych przez model. Przyjęcie przedstawionej koncepcji pozwala mierzyć charakter każdego ćwiczenia odległościami od określonych wierzchołków ostrosłupa, które to wierzchołki w założeniu swoim są „siedliskami” czystej cechy. Podsumowanie i wnioski Zastosowany sposób oceny zdolności szybkościowych z wykorzystaniem rzutów wymaga dalszych badań, niemniej w przyszłości może okazać się przydatny w praktyce przy odpowiednim doborze piłek o ciężarze adekwatnym do wielkości udziału siły i szybkości w danym działaniu ruchowym. Narzędziami oceny szybkości mogą być zarówno same rzuty piłkami lekkimi, jak i wskaźniki szybkościowo-siłowe, które powstały przy udziale piłek ciężkich. Próby oceny maksymalnej szybkości ruchów nie powinny przekraczać czasu 6–7 s. Odnośnie do teorii trzeba podkreślić, iż niezbyt trafne pod względem merytorycznym wydają się oceny zdolności szybkościowych wykorzystujące biegi sprinterskie i skoki – typowe próby szybkościowo-siłowe, jak również częstotliwość ruchów poprzez punktowanie, a więc pomiar również niepewny pod względem trafności oceny. Określenia „kompleksowe” lub „hybrydowe” dotyczące wszystkich zdolności nie powinny odnosić się wyłącznie do szybkości. Za najbardziej prosty, logiczny model współdziałania wszystkich zdolności motorycznych można z powodzeniem przyjąć ostrosłup foremny Ważnego. PIŚMIENNICTWO • LITERATURE [1] Haleczko A, Korzewa L, Misiołek E, Włodarczyk U: Związki między próbami siłowo-szybkościowymi o odmiennej strukturze ruchu. Część I. Antropomotoryka, 2007; 39: 41–50. [2] Haleczko A, Korzewa L, Misiołek E, Włodarczyk U: Związki między próbami siłowo-szybkościowymi o odmiennej strukturze ruchu. Część II. Antropomotoryka, 2007; 40: 53–61. [3] Haleczko A, Korzewa L, Misiołek E, Włodarczyk U: Związki między próbami siłowo-szybkościowymi o odmiennej strukturze ruchu. Część III. Antropomotoryka, 2008; 41: 29–41. [4] Farfel VS: Fiziologiâ sporta. Očerki. Fizkul’tura i Sport. 1960. [5] Tumanân GS, Šanenkov ÛM: Vliânie somatometričeskich priznakov sportsmenom na pokazateli bystroty. Teoriâ i Praktika Fizičeskoj Kul’tury, 1971; 4: 6–10. [6] Semenov DA: Dvigatel’nye kačestva čeloveka i metodyka ich razvitiâ i proverki. Teoriâ i Praktika Fizičeskoj Kul’tury 1960; 11: 823–827. [7] Matveev EN, Zaciorskij VM: Skorostno-silovye zavisimosti v metaniâch v svâzi c vyborom trenirovočnych i kontrol’nych otăgoŝenij. Teoriâ i Praktika Fizičeskoj Kul’tury 1964; 8: 24–28. [8] Zaciorskij VM, Matveev EN: Issledovanie faktornoj struktury trenirovannosti v metaniâch. Teoriâ i Praktika Fizičeskoj Kul’tury 1969; 10: 9–11. [9] Zaciorski WM: Kształcenie cech motorycznych sportowca. Warszawa, Sport i Turystyka, 1970. [10] Mulak J: Bieg mimo przeszkód. Warszawa, Sport i Turystyka, 1988. [11] Haleczko A: Możliwości szybkościowo-siłowe 10-14- letnich dziewcząt i chłopców; w Socha S (red): Problemy dymorfi zmu płciowego w sporcie. Katowice, AWF, 1997: 149–154. [12] Mynarski W: Struktura wewnętrzna zdolności motorycznych dzieci i młodzieży w wieku 8–18 lat. Katowice, AWF, 1995. [13] Popinigis J: O powinnościach biochemii w stosunku do lekkiej atletyki; w Mroczyński Z (red): Lekkoatletyka. Biegi. Gdańsk, AWF, 1997: 127–150. [14] Gundlach H: O systemie zależności pomiędzy zdolnościami i umiejętnościami fi zycznymi; w Fidelus K (red): Sympozjum teorii techniki sportowej. Warszawa, Sport i Turystyka, 1970: 185–194. [15] Raczek J, Mynarski W: Motoryczność człowieka – nowe poglądy oraz ich znaczenie dla praktyki treningu. Sport Wyczynowy, 1988; 5: 3–11. [16] Raczek J: Czy rzeczywiście nowa i zasadna koncepcja klasyfi kacji i struktury motoryczności człowieka?. Antropomotoryka, 1990; 4: 71–84. [17] Szopa J: W obronie przyrodniczych podstaw klasyfi kacji motoryczności: uwagi na tle polemiki J. Raczka. Antropomotoryka, 1990; 4: 85–90. [18] Raczek J: Koncepcja strukturalizacji i klasyfi kacji motoryczności człowieka; w Osiński W (red): Motoryczność – 111 –
Page 1 and 2:
KOMITET REHABILITACJI, KULTURY FIZY
Page 3 and 4:
ANTROPOMOTORYKA ISSN 1731-0652 KOMI
Page 5 and 6:
NR 43 AN TRO PO MO TO RY KA 2008 SP
Page 7 and 8:
NR 43 AN TRO PO MO TO RY KA 2008 OD
Page 9:
Od Redakcji zjawisk auksologicznych
Page 12 and 13:
Informacje dla autorów scripts sub
Page 14 and 15:
Information for the Authors Example
Page 17 and 18:
NR 43 AN TRO PO MO TO RY KA 2008 CH
Page 19 and 20:
Changes of parameters of physical c
Page 21 and 22:
Changes of parameters of physical c
Page 23 and 24:
NR 43 AN TRO PO MO TO RY KA 2008 OC
Page 25 and 26:
Ocena wybranych parametrów równow
Page 27 and 28:
Ocena wybranych parametrów równow
Page 29 and 30:
NR 43 AN TRO PO MO TO RY KA 2008 AN
Page 31 and 32:
Analiza zmian poziomu wydolności f
Page 33:
Analiza zmian poziomu wydolności f
Page 36 and 37:
Przemysław Bujas, Dariusz Tchórze
Page 38 and 39:
Page 40 and 41:
Page 43 and 44:
NR 43 AN TRO PO MO TO RY KA 2008 EF
Page 45 and 46:
Efektywność nauki jazdy na nartac
Page 47 and 48:
Page 49:
Page 52 and 53:
Piotr Kunysz, Beata Blachura Wstęp
Page 54 and 55:
Piotr Kunysz, Beata Blachura Tabela
Page 56 and 57:
Piotr Kunysz, Beata Blachura
Page 58 and 59:
Piotr Kunysz, Beata Blachura wietrz
Page 60 and 61: Beata Blachura to make progress is
Page 62 and 63: Beata Blachura Tabela 2. Odpowiedzi
Page 64 and 65: Beata Blachura okazał się równie
Page 67 and 68: NR 43 AN TRO PO MO TO RY KA 2008 WZ
Page 69 and 70: Wzajemne relacje pomiędzy równowa
Page 75: Wzajemne relacje pomiędzy równowa
Page 78 and 79: Dariusz Tchórzewski, Przemysław B
Page 87 and 88: NR 43 AN TRO PO MO TO RY KA 2008 R
Page 89 and 90: Różnice w poziomie sprawności mo
Page 95: POLEMIKI I DYSKUSJE DISCUSSIONS
Page 98 and 99: Adam Haleczko, Leszek Korzewa, Ewa
Page 115 and 116: NR 43 AN TRO PO MO TO RY KA 2008 S
Page 117 and 118: Słów kilka o habitualnej aktywno
Page 119 and 120: NR 43 AN TRO PO MO TO RY KA 2008 KO
Page 121: Koordynacja ruchowa w badaniach pro
Page 125: NR 43 AN TRO PO MO TO RY KA 2008 KO
show all

full text - Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?