full text - Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie

Ocena wybranych parametrów równowagi kwasowo-zasadowej i elektrolitów u narciarzy zjazdowych...
Grupa biatlonistów charakteryzowała się istotnie
większą statystycznie wartością VO 2
max (56,54 ± 7,26
ml∙min –1 ∙kg –1 ) w stosunku do grupy kontrolnej (47,88 ±
4,95 ml∙min –1 ∙kg –1 ), wykonała też większą o 20% pracę
w stosunku do tej grupy. Natomiast w grupie badanej
wykazano niższe RQ max i VE max.
Przebieg zmian powysiłkowych parametrów równowagi
kwasowo-zasadowej w grupie narciarzy zjazdowych
i grupie kontrolnej I był zbliżony (por. tab. 4).
W grupie narciarzy zjazdowych wykazano wzrost
stężenia kwasu mlekowego z 0,72 ± 0,39 mmol∙1 –1 do
10,53± 2,18 mmol∙1 –1 ; analogiczny wzrost zaobserwowano
w grupie kontrolnej I (0,89 ± 0,34 mmol∙1 –1 do
10,28 ± 1,60 mmol∙1 –1 ). Wykazano również istotnie
statystycznie wyższe stężenie jonów sodu w grupie
narciarzy zjazdowych niż w grupie kontrolnej, różnice
te dotyczyły wartości spoczynkowych i powysiłkowych.
Natomiast stężenie jonów potasu przed- i powysiłkowe
było wyższe w grupie kontrolnej.
W tabeli 5 zestawiono wyniki oznaczeń parametrów
równowagi kwasowo-zasadowej we krwi biatlonistów
i badanych z grupy kontrolnej II. Grupa biatlonistów charakteryzowała
się także mniejszym wzrostem stężenia
kwasu mlekowego po teście wysiłkowym. W grupie tej
stwierdzono również większą spoczynkową pulę nadmiaru
zasad (BE 1,28 ± 1,00 mmol∙1 –1 ) w stosunku do
grupy kontrolnej (BE 0,44 ± 1,18 mmol∙1 –1 ). Wykazano
także powysiłkowe zmiany stężenia elektrolitów w surowicy:
wzrost stężenia jonów sodu u badanych z obu
grup wyniósł o około 3%, natomiast stężenie jonów
potasu w grupie narciarzy wzrosło o 5%, a w grupie
biatlonistów obniżyło się o 7% w stosunku do wartości
spoczynkowych.
Dyskusja
Narciarstwo należy do dyscyplin, w których warunkiem
osiągania znaczących wyników sportowych
jest wszechstronny rozwój zdolności wysiłkowych [5].
Test Wingate służy do oceny wydolności beztlenowej
i uwzględnia niekwasomlekową i kwasomlekową składową
wysiłku anaerobowego [4, 6].Test mocy beztlenowej
ocenianej testem Wingate w grupie narciarzy
zjazdowych wykazał, że wielkość wyzwalanej mocy
P max = 10,11 ± 1,26 W · kg–1 jest porównywalna
z narciarzami zjazdowymi wysokiej klasy [7]. Niższy
czas uzyskania mocy maksymalnej oraz zwiększenie
mocy maksymalnej wskazuje na właściwy kierunek
adaptacji grupy badanej w stosunku do grupy kontrolnej.
Jednym z głównych czynników warunkujących
osiąganie wysokich wyników w sportach wytrzymałościowych,
do których zaliczany jest także biatlon, jest
posiadanie wysokiego poboru tlenu (VO 2
max). Wynik
maksymalnego poboru tlenu (56,54 ml · kg–1·min –1 w teście
progresywnym) uzyskany przez grupę biatlonistów
plasuje się pomiędzy wartościami średnimi porównywalnymi
z wynikami odnotowanymi przez innych autorów
dla tej grupy wiekowej (55,1–61,2 ml · kg–1 · min–1 ) [8].
Zmiany pH w następstwie wzrostu stężenia mleczanu
we krwi, odnotowane po testach wysiłkowych
obu grup, wskazują na wystąpienie kwasicy metabolicznej,
natomiast obniżenie pCO 2
we wszystkich grupach
badanych dowodzi kompensacji tego zaburzenia.
Mniejszy wzrost stężenia kwasu mlekowego obserwowany
w grupie biatlonistów może wiązać się z większym
wykorzystaniem mleczanu przez mięśnie [9], na
co wpływa trening wytrzymałościowy [10]. Tolerancja
kwasicy metabolicznej jest niezbędna do utrzymania
wysokiej zdolności wysiłkowej. W badaniach Zatonia
[11] wykazano, że wraz z prędkością zjazdu wzrasta
stężenie kwasu mlekowego, który może osiągać wartość
nawet 14 mmol∙1 –1 , stąd adaptacja w zakresie tej
tolerancji jest warunkiem wykonywania wysiłku.
Zmiany stężenia sodu mogą mieć związek z nieznacznym
zagęszczeniem osocza (wskazuje na to
wzrost wartości Ht u badanych grup, a zwłaszcza wykonujących
test progresywny –↑Ht o 5,5%). Według
różnych autorów niewielkie zmiany lub wręcz brak
zmian powysiłkowych stężenia sodu w surowicy może
wiązać się z działaniem mechanizmu przesunięć jonowych
między środowiskiem wewnątrzkomórkowym
a pozakomórkowym w następstwie wzrostu stężenia
jonów H + . Ten sam mechanizm jest odpowiedzialny
za większy wzrost jonów potasu w surowicy jako efekt
wymiany jonów wodorowych, wnikających do komórek,
na jony potasu, przemieszczające się do płynu pozakomórkowego
[12, 13].
Wnioski
1. Na podstawie uzyskanych wyników można stwierdzić,
że biatloniści charakteryzowali się wszechstronnym
poziomem adaptacji. Posiadali wysoki
poziom VO 2
max i wysoką tolerancję kwasicy.
2. Narciarze zjazdowi w naszych badaniach nie wykazali
żadnych specyficznych form adaptacji, a na
szczególne podkreślenie zasługuje niski poziom
parametrów kwasicy metabolicznej, co sugeruje
niski poziom adaptacji beztlenowej.
– 27 –