full text - Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie

Przemysław Bujas, Dariusz Tchórzewski, Leszek Gargula
Material and methods. The research was carried out on the group of candidates for LO ZSMS in Zakopane (105
girls and 180 boys), who practice winter sports. The comparative material formed the results of their non-training
peers from Krakow conurbation and Eurofit-based centile grids for evaluation abilities. During the research, basic
somatic parameters and chosen motor abilities (such as strength ability in local aspect, muscle’s resistance to
tiredness, endurance, non-acid lactate maximal anaerobic power, balance and flexibility) were analyzed with the
help of commonly used and verified motor tests.
Results and conclusions. Judging from the values of basic somatic parameters (body height and body mass),
training groups are in the middle of population, however, in the field of body components their results are much
better (especially women) and they have advantage in all motor tests. Such traits as difference between training
and non-training 15-year-olds and sexual dimorphism are more noticeable in groups of women.
Wstęp
Problematyka selekcji sportowej, prowadzonej za
pomocą testów motorycznych i na podstawie oceny
wybranych wskaźników somatycznych, jest obszarem
wiedzy o fundamentalnym znaczeniu dla przebiegu
skutecznego szkolenia sportowego. Autorzy zwracają
uwagę na konieczność wskazania tych cech, których
wielkość będzie w wybranych dyscyplinach stanowiła
podstawę oceny przydatności przyszłego zawodnika
do sportu, co jest powiązane z tak zwanym „modelem
mistrza” [1]. Mimo że krytykowany, stale prowokuje on
do zadawania pytań na temat optymalnego dla danej
dyscypliny poziomu cech i zdolności. Interesująco
przedstawia się także ustalenie specyfiki morfofunkcjonalnej
kandydatów do szkół sportowych o określonym
profilu (w tym wypadku – sporty zimowe) oraz ich
odmienności na tle populacji porównawczej. Kwestią
nierozstrzygniętą pozostaje jeszcze, na ile selekcja
w poszczególnych dyscyplinach zimowych – i w jakich
obszarach – różnicuje badaną populację na tle
nietrenujących rówieśników; to zaś jest również pośrednio
pytaniem o jej skuteczność.
W trakcie egzaminów, stanowiących element selekcji,
blisko sto procent poddawanych badaniom kandydatów
było już czynnymi zawodnikami o różnym poziomie
zaawansowania sportowego. Należy zauważyć, że
mimo pozorów doboru do sportu, kandydaci do ZSMS
podlegali procesowi selekcji. Zgodnie z regułami tego
procesu [2] selekcja powinna następować po doborze
(naborze) i być poprzedzona okresem wnikliwej obserwacji.
Taki właśnie charakter mają nabory do SMS,
gdyż rzadko się tu zdarza, by kandydat na ucznia pozostawał
osobą anonimową, nieznaną trenerom i nauczycielom
zakopiańskiej placówki dydaktycznej.
Specyficzne dla dyscyplin zimowych jest nie tylko
miejsce, na którym są uprawiane, lecz również powiązanie
tych sportów z określonymi grupami środowiskowymi.
Na blisko 300 przebadanych, niemalże wszyscy
kandydaci wywodzili się bowiem z terenów górskich,
w większości byli także mieszkańcami okolic wiejskich
lub małych miasteczek. W tej sytuacji interesujące staje
się porównanie badanych z tej grupy do populacji
wielkomiejskich. Podejmując takie procedury należy
oczywiście pamiętać, iż zestawia się dane osobników
trenujących i nietrenujących. Tym niemniej, z racji znaczącej
liczebności materiału, owe porównania mogą
jednak przesądzić o generalnym profilu kandydatów do
zakopiańskiego liceum, zwłaszcza jeśli się weźmie pod
uwagę parametry somatyczne.
Cel pracy
Celem pracy jest ustalenie odpowiedzi na następujące
pytania:
1. Czy kandydaci do SMS różnią się pod względem
predyspozycji morfologiczno-strukturalnych od populacji
ogólnopolskiej?
2. Czy poziom poszczególnych zdolności motorycznych
i cech somatycznych zawodników jest wyższy
niż w populacji nietrenujących?
3. Czy różnice pomiędzy zawodnikami a populacją są
zbliżone dla obu płci?
Materiał i metody badawcze
Materiał opracowania stanowią wyniki badań naborowych
chłopców i dziewcząt, przyszłych uczniów LO
ZSMS (Liceum Ogólnokształcącego Zespołu Szkół
Mistrzostwa Sportowego) w Zakopanem, uprawiających
sporty zimowe (tj. łyżwiarstwo szybkie, kombinację
norweską, narciarstwo zjazdowe i biegowe).
Badania przeprowadzano rokrocznie w czerwcu. Do
analizy wykorzystano wyniki badań 105 dziewcząt i 180
chłopców, którzy w trakcie naborów mieli 15 lat.
Materiał porównawczy stanowiły wyniki badań 214
dziewcząt i 264 chłopców, prowadzonych przez zespół
badaczy pod kierunkiem E. Mleczki [3] oraz centylowe
siatki sprawności fizycznej polskiej młodzieży opracowane
wg testów Eurofit [4].
– 36 –