full text - Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie

Dariusz Tchórzewski, Andrzej Szczygieł
mowego. Tylko w jednym przypadku (próba 2, płaszczyzna
czołowa u kobiet) otrzymano wyniki istotne
statystycznie. Odnosząc się jedynie do siły związku
należy podkreślić, iż wyższe wartości współczynników
korelacji uzyskiwali mężczyźni, szczególnie w próbach
2 i 3. Wartości te są jednak często ujemne i cechują
się dużą wariancją badanej cechy u mężczyzn, co jest
związane z niewielką liczebnością tej grupy.
Rozważane zależności są najlepiej widoczne na
macierzowych wykresach rozrzutu zmiennych. Na rycinach
3–5 przedstawiono takie wykresy dla całej badanej
grupy względem najbardziej reprezentatywnego z otrzymanych
parametrów równowagi dynamicznej, tj. wyniku
końcowego i zmiennej niezależnej – wyniku slalomu.
Analiza wykresów macierzowych wyklucza zależność
liniową badanych zmiennych, trudno też dopasować do
tak ułożonych danych zależność krzywoliniową. W analizie
próbowano usunąć zmienne odstające, nie poprawiło
to jednak dopasowania zmiennych do linii regresji.
Aby stwierdzić, czy na otrzymane wyniki wywarła
wpływ płeć badanych, przeprowadzono analizę istotności
różnic pomiędzy dwoma współczynnikami korelacji uzyskanymi
niezależnie od siebie dla kobiet i dla mężczyzn
(por. tab. 2). Przeprowadzone obliczenia, poza jednym
przypadkiem, nie wskazują na istotne statystycznie różnice
poszukiwanych zależności ze względu na płeć badanych.
Dyskusja
Narciarstwo zjazdowe jest sportem, który wymaga
szczególnych predyspozycji w odniesieniu do zdolności
zachowania równowagi. Mamy w nim bowiem do
czynienia nie tylko z ograniczoną powierzchnią w warunkach
statycznych, ale również – co jest niezmiernie
ważne dla procesu korekcji utrzymania równowagi
– z ograniczoną ruchomością stawu skokowego [9].
W warunkach dynamiki narciarz, chcąc skręcić, musi
ustawić narty na odpowiednich krawędziach. Zmusza
go to do zaplanowanej utraty równowagi, by następnie
w końcowej części fazy sterowania mógł powrócić do
stanu wyjściowego. Narciarstwo zjazdowe wymusza
więc jednocześnie: po pierwsze – sterowanie zachowaniem
równowagi narciarza w płaszczyźnie strzałkowej,
korygując jego ustawienie zależnie od kąta nachylenia
stoku, po drugie zaś – w płaszczyźnie czołowej,
w której w sposób świadomy doprowadza on do stanu
wychwiania ciała z pozycji zrównoważonej (rzut środka
ciężkości znajduje się poza powierzchnią podstawy).
Dodatkowo porusza się on po śliskim nierównym
i często mało stabilnym podłożu, co wymaga od niego
wykształcenia szybkich odruchów korygujących, właściwych
dla zaawansowanych narciarzy.
Biorąc powyższe pod uwagę, autorzy poszukiwali
zależności pomiędzy poziomem techniki, której obiektywnym
odzwierciedleniem może być wynik przejazdu
slalomowego, a poziomem równowagi dynamicznej.
W badaniach przeprowadzono trzy próby równowagi
o zróżnicowanym poziomie trudności ich wykonania. W
próbie 1 i 2 badany miał za zadanie jedynie utrzymać postawę
ciała w pozycji pionowej, balansując na platformie.
Zupełnie inaczej przebiegała próba 3. Badany przez cały
czas musiał świadomie reagować poprzez odpowiedni
nacisk stopami na platformę, tak aby jego ruch odzwierciedlał
tor wzdłuż emitowanej na ekranie sinusoidy.
Mieliśmy tu więc do czynienia ze świadomym wychwianiem
ze stanu równowagi i powrotem do niego.
Z analogicznym ruchem spotykamy się w jeździe na
nartach. Dlatego też oczekiwano, że wyniki tej próby
mogą być skorelowane z wynikiem slalomu. Badania
wykazały jednak, że takie proste zależności tu nie występują.
Może być to jednak winą niewłaściwego doboru
zmiennych. Wynik slalomu giganta jest niewątpliwie odzwierciedleniem
poziomu technicznego danego narciarza,
ale z pewnością bardziej trafny będzie w odniesieniu
do osoby z odpowiednim doświadczeniem narciarskim.
U osób początkujących na wynik slalomu niewątpliwie
duży wpływ mają czynniki o podłożu psychicznym, które
w znacznym stopniu mogą wypaczać rzeczywisty poziom
techniki adepta narciarstwa. Przypuszczenia takie
potwierdzają liczne badania prowadzone wśród sportowców
różnych dyscyplin, które potwierdzają, że zawodnicy
na coraz wyższym poziomie sportowym charakteryzują
się coraz lepszą równowagą [6].
Niektórzy autorzy sugerują, że lepsza równowaga
u zawodników związana jest głównie z powtarzalnością
treningu, który wpływa na reakcje motoryczne i na
zwiększenie wrażliwości systemu przedsionkowego
[10]. Inni uważają, że wynika ona ze zdolności koordynacyjnych
zawodnika, który jest w stanie lepiej wykorzystać
informacje płynące z receptorów zmysłów [11].
Dla rozstrzygnięcia kwestii wzajemnych powiązań
pomiędzy poziomem techniki a równowagą należałoby
powtórzyć badania w grupie zaawansowanych narciarzy,
a także określić u nich poziom pozostałych zdolności
koordynacyjnych.
Wnioski
1. Nie stwierdzono u adeptów narciarstwa zjazdowego
istotnych statystycznie zależności pomiędzy pozio-
– 74 –