full text - Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie

Beata Blachura
to make progress is to overcome psychological barriers, which appear in new, different environment. The trainer
is the person, who is responsible for compensation capabilities’ development and who is the guide also. These
capabilities reflect and allow learning to ski.
The aim of the study is to draw attention to the trainer qualifications, which have decisive impact on the safe
and efficient training process organisation and the learning to ski process in the opinion of visually disabled people,
who have taken part in the skiing trainings. The research has been carried out in 1999–2007 in Zieleniec. The
diagnostic survey method with questionnaire forms has been applied. The group of 41 visually disabled people,
who took part in the intensive, seven-day skiing training, answered questions (open and closed). The questions
were the source of information on communication, better understanding of reality and effective moving in new
environment. According to respondents, blind and visually impaired people expect their trainer-guide to create
suitable training climate, which would allow overcoming their capabilities’ barriers. They point out good weather
and snow conditions, good organisation of trainings and learning conditions and barriers, which have limited
their activities, not only as the skiers.
Wstęp
Analiza biografii osób niewidomych deklarujących wysoką
jakość życia wskazuje, że źródłem ich życiowej
satysfakcji, bliskości z widzącymi była świadomość
własnych atutów mimo braku wzroku oraz akceptacja
nieuniknionych ograniczeń [1].
Osoby niewidome i niedowidzące podobnie jak ludzie
zdrowi odczuwają potrzebę aktywności ruchowej.
Zadowolenie płynące z uprawiania aktywności fizycznej
jest podstawowym czynnikiem rozwoju inwalidów
wzroku. Uważa się, że celem rewalidacji osób niewidomych
i niedowidzących jest osiągnięcie największej
samodzielności oraz podtrzymanie potencjalnej aktywności
poznawczej sprawnych analizatorów. Proces ten
polega na stymulowaniu ośrodkowego układu nerwowego
w zakresie słuchu, rozwoju mowy, powonienia,
ruchu, kształtowania pojęć, uwagi dowolnej, kojarzenia
i pamięci.
Istota fenomenu kompensacji opiera się na zasadzie
strukturalnego połączenia dotyku i zmysłu kinestetycznego
ze słuchem i węchem. Te nowe zespoły dotykowo-kinestetyczno-słuchowo-węchowe
pełnią istotną
rolę w odbiorze informacji i późniejszym jej wykorzystaniu.
Stanowią jednocześnie fundament tzw. zmysłu
przeszkód, będącego m.in. podstawą nauki orientacji
przestrzennej i poruszania się [1].
Narciarstwo zjazdowe jest jedną z niewielu dyscyplin,
która tak wszechstronnie i kompleksowo łączy
w sobie cele i cechy aktywnej rehabilitacji. Atrakcyjność
tej formy ruchu wynika głównie z naturalnego dążenia
ludzi do swobodnego, nieograniczonego kontaktu
z przyrodą i prędkością zjazdu. Celem zajęć na śniegu
osób niewidomych i niedowidzących – obok nauczania
narciarstwa – jest kształtowanie umiejętności sprawnego
poruszania się w nowych, zmieniających się
warunkach. Podstawowym warunkiem robienia postępów
jest pokonanie bariery psychicznej [2]. Uprawianiu
narciarstwa towarzyszy występowanie sytuacji trudnej,
związanej z zagrożeniem, które ze względu na lęk sytuacyjny
może uniemożliwiać uczenie się [3]. Dlatego
tak ważną rolę odgrywa zapewnienie osobom z dysfunkcją
narządu wzroku poczucia bezpieczeństwa,
za które odpowiedzialny jest nauczyciel narciarstwa
(instruktor), pełniący jednocześnie funkcję przewodnika,
organizatora zajęć ruchowych. Dobrej atmosferze
sprzyja również tworzenie nieformalnej więzi. Pozwala
ono niewidomym przełamywać bariery własnych możliwości,
odbudowywać poczucie wartości oraz łatwiej
i trwalej zapamiętywać czynności ruchowe (elementy
techniki narciarskiej).
Celem pracy jest zwrócenie uwagi na zakres kompetencji
nauczyciela, które decydują o bezpiecznej
i skutecznej organizacji procesu uczenia się i nauczania
narciarstwa zjazdowego w opinii inwalidów wzroku,
uczestniczących w zajęciach narciarskich.
Materiał i metody badań
Badaniom poddano grupę 41 osób niewidomych (B1)
i niedowidzących (B2), które w latach 1999–2007
przebywały na siedmiodniowym obozie narciarskim
w Zieleńcu.
Badania przeprowadzono w ostatnim, siódmym
dniu zajęć narciarskich. Zastosowano metodę sondażu
diagnostycznego z wykorzystaniem kwestionariusza
ankiety. Kwestionariusz składał się z dwóch części:
metrykalnej (11 pytań), w której odpowiadano na pytania
dotyczące wieku, płci, wykształcenia, rodzaju dysfunkcji
i posiadanych doświadczeń narciarskich (tab.
1), oraz części właściwej (16 pytań), będącej źródłem
informacji na temat warunków uczenia się i nauczania
– 60 –