full text - Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie

More documents

Recommendations

Info

Dariusz Tchórzewski, Przemysław Bujas, Leszek Gargula The measurement was taken using alternative choices’ measuring instrument. The measuring instrument issued two series of impulses: lighting and acoustic one, intervals: 1.2 and 0.8 sec. Results. In all examined groups the statistically significant improvement was certified. Visibly better effects were certified in female competitors groups in comparison with peers. No significant results were certified in male groups. There were no differences in single-sex training groups. Conclusions. (1) The motor accommodation ability is improving in the analysed age: 15–18. (2) There is no unambiguous information about faster improvement of the motor accommodation in the training groups. (3)There are no sexual differences in the level of motor accommodation in the analysed competitors. Wstęp Zagadnienia związane ze zdolnościami koordynacyjnymi człowieka są obszarem penetracji naukowo-badawczej licznych specjalistów z różnych dziedzin nauki, podejmujących na rozmaitych płaszczyznach próby wyjaśnienia ich wielorakich, złożonych aspektów i towarzyszących im zjawisk [1–5]. Procesy regulacyjne przebiegają u każdego człowieka według tych samych zasad i prawidłowości, jednak u każdej osoby z różną prędkością, dokładnością, zróżnicowaniem, ruchliwością itp. Te osobniczo zmienne właściwości procesów sterowania i regulacji decydują o poziomie zdolności koordynacyjnych [6]. W praktyce sportowej przebieg ruchu rzadko pokrywa się z przyjętym programem, jego dostosowanie wymuszają zmiany zewnętrznych okoliczności działania, jak i błędy wykonania. Korektę tę nazwano zdolnością dostosowania motorycznego. „Jest ona kompleksem właściwości osobniczych, które pozwalają na wdrożenie optymalnego programu działań ruchowych oraz jego zmienianie i przestawianie w przypadku dostrzeżenia lub przewidywania zmiany sytuacji” [3]. Zdolność ta w dużym stopniu zależna jest od nastawienia jednostki na działanie, szybkiego i dokładnego postrzegania oraz wyprzedzania zmian sytuacji. U jej podstaw leżą głównie procesy przyswajania i przetwarzania informacji optycznych, często też akustycznych, dotykowych oraz kinestetycznych. Trenerzy podkreślają znaczenie tej kompleksowej właściwości dla dyscyplin sportowych, gdzie istota ruchowego działania sprowadza się do szybkości i dokładności jego przebudowy stosownie do zmieniających się okoliczności, jak ma to miejsce w przypadku sportów zimowych. Skuteczność dostosowania motorycznego jest warunkowana doświadczeniem ruchowym osobnika. Wraz ze wzrostem liczby doświadczeń ruchowych i nabytych umiejętności łatwiej mu w sytuacji trudnej zastosować odpowiedni program ruchowy lub sposób zachowania. Sytuacje wymagające dostosowania są w znacznym stopniu zdeterminowane przez nastawienie na działanie oraz szybkie i dokładne postrzeganie zmian. Aby zareagować stosownie na zmiany w środowisku zewnętrznym, człowiek musi najpierw dokonać odpowiedniej oceny warunków, w jakich działa [6]. Autorzy sytuują dostosowanie motoryczne wśród właściwości nadrzędnych sterowaniu ruchami, podkreślając jego kompleksowy charakter [3, 6, 7, 8]. Według klasyfikacji Farfela [8] koordynację ruchową można rozpatrywać na trzech poziomach. Ruchy na pierwszym poziomie zależą od sterowania znanych, dokładnych, kontrolowanych i powolnych czynności ruchowych w warunkach i sytuacjach standardowych (zamkniętych). Na drugim poziomie są one uzależnione od sterowania znanymi, krótkotrwałymi, dokładnymi i szybkimi czynnościami ruchowymi, wciąż jednak w warunkach standardowych (zamkniętych). Na najwyższym poziomie wymagań koordynacyjnych ruchy odbywają się w warunkach, które można opisać trzema słowami: dokładność, szybkość i zmienność. Dostosowanie motoryczne warunkuje działania na trzecim poziomie wymogów koordynacyjnych według klasyfikacji Farfela. Sterowanie ruchami na tym poziomie charakteryzuje się wielością rozwiązań i zachowań [9]. Rozwój dostosowania motorycznego w czasie dorastania jednostki jest zbliżony do innych zdolności koordynacyjnych. Zdaniem Hirtza [10] 25% ogólnego przyrostu poziomu KZM przedstawiciele obu płci osiągają średnio w wieku 8 lat, 50% w wieku 10 lat, 75% dysponują osobnicy dwunastoletni, pełny zaś ich rozwój przypada przeciętnie w wieku 16 lat. Zdolność dostosowania najbardziej dynamicznie rozwija się w przedziałach wieku od 7 do 11 oraz od 13 do 16 lat. Zmniejsza się wyraźnie u dziewcząt po jedenastym – dwunastym roku, natomiast u chłopców rozwija się w wieku szkolnym. W kolejnych latach rozwoju chłopcy górują nad dziewczętami w zakresie możliwości przebudowy działań ruchowych [11]. Przedstawione wyniki badań dotyczą głównie wieku szkolnego i mają charakter przekrojowy. Nie wy- – 78 –
Rozwój zdolności dostosowania motorycznego zawodników sportów zimowych w wieku 15–18 lat... szczególniają też kształtowania zdolności dostosowania pod wpływem treningu sportowego. W niniejszym opracowaniu podjęto próbę określenia zmian poziomu zdolności dostosowania motorycznego u młodzieży (15–18 lat) poddanej procesowi treningowemu na tle nietrenujących rówieśników. Zarówno w przypadku grupy podstawowej, jak i kontrolnej wyniki pozyskane zostały w trakcie trzyletnich badań longitidunalnych. Postawiono następujące pytania badawcze: 1. Czy w trakcie trzyletniego okresu badań nastąpiła poprawa poziomu dostosowania motorycznego w grupie badanych sportowców? 2. Czy zaobserwowane u nich zmiany mogły być spowodowane zwiększoną aktywnością fizyczną? 3. Czy zmiany w poziomie dostosowania motorycznego przebiegały jednakowo u obu płci? Materiał i metody Badana grupa Materiał opracowania stanowią wyniki badań ciągłych uczniów i uczennic LO ZSMS (Liceum Ogólnokształcącego Zespołu Szkół Mistrzostwa Sportowego) w Zakopanem, uprawiających sporty zimowe (łyżwiarstwo szybkie, kombinację norweską, narciarstwo zjazdowe i biegowe). Badania przeprowadzano dwa razy do roku w odstępach półrocznych, łącznie siedem razy. Do analizy przebiegu rozwoju dostosowania motorycznego wykorzystano rezultaty kompletnych trzyletnich badań. Posiadało je 12 dziewcząt i 21 chłopców, którzy w momencie rozpoczęcia pomiarów mieli 15 lat. Młodzież uczęszczająca do ZSMS w Zakopanem pochodziła z różnych stron kraju, jedynie w przypadku zawodników narciarstwa zjazdowego można stwierdzić ich przynależność do regionu podhalańskiego. O rekrutacji do szkoły decyduje głównie wcześniej osiągnięty przez kandydata wynik sportowy w swojej dyscyplinie, jest to więc grupa wyselekcjonowana. Zawodnicy przez cały okres badań poddawani byli specjalistycznemu treningowi, odpowiedniemu dla uprawianej przez siebie dyscypliny. Treningi przeprowadzano raz dziennie (ok. 3 godziny), oprócz tego zawodnicy uczestniczyli w licznych zgrupowaniach i zawodach. Treningi prowadziła wykwalifikowana kadra trenerska ZSMS. Struktura pochodzeniowa rodziców jest bardzo zróżnicowana, obejmuje większość obszaru kraju. Reprezentują oni również zróżnicowany profil wykształcenia i zawodów. Materiał porównawczy stanowiły wyniki badań ciągłych, prowadzonych równolegle z badaniami w Zakopanem w odstępach rocznych. Badaniami tymi objęto młodzież rówieśniczą z TE ZSE (Technikum Elektrycznego Zespołu Szkół Elektrycznych) nr 3 w Nowej Hucie. Badania grupy porównawczej przeprowadzono czterokrotnie w odstępach rocznych. Do analizy przebiegu rozwoju dostosowania motorycznego wykorzystano rezultaty kompletnych trzyletnich badań. Posiadało je 19 dziewcząt i 40 chłopców, którzy w momencie rozpoczęcia pomiarów mieli 15 lat. Wszyscy uczniowie w grupie porównawczej urodzili się w Nowej Hucie. Uczestniczyli oni (z pojedynczymi wyjątkami) tylko w programowych zajęciach wychowania fizycznego 2 razy w tygodniu. Strukturę pochodzeniową rodziców można określić jako migracyjną, większość z nich urodziła się poza Krakowem. Reprezentowali zróżnicowany profil wykształcenia i zawodów. Aparatura badawcza Do pomiaru zdolności dostosowania motorycznego zastosowano miernik wyborów alternatywnych DTG produkcji niemieckiej firmy ZAK-WG. Aparat składa się z gładkiej białej tablicy wykonanej z materiału przepuszczającego światło, pod którą rozmieszczone są różnokolorowe lampki oraz z pulpitu, na którym rozmieszczono kolorowe przyciski odpowiadające emitowanym sygnałom świetlnym. Dodatkowo na pulpicie znajdują się przyciski dla sygnałów dźwiękowych. Aparat emituje trzy rodzaje bodźców: – bodźce świetlne (białe) – zapalające się lampki w dwóch przeciwległych kątach tablicy, – bodźce kolorowe – zapalające się kolorowe lampki na całej powierzchni tablicy, – sygnały dźwiękowe o różnej tonacji (niskiej i wysokiej). Aparat narzuca badanemu tempo pracy. Seria pierwsza to 60 bodźców pojawiających się, co 1,2 s. Seria druga natomiast – to 60 bodźców ukazujących się co 0,8 s. Urządzenie automatycznie zlicza bodźce wyłapane w wyznaczonym czasie: bodźce wyłapane poprawnie, spóźnione i reakcje błędne. Procedura badawcza Zadaniem badanego było naciśnięcie odpowiedniego przycisku na pulpicie aparatu w zależności od rodzaju emitowanego bodźca świetlnego bądź akustycznego. – 79 –
Page 1 and 2:
KOMITET REHABILITACJI, KULTURY FIZY
Page 3 and 4:
ANTROPOMOTORYKA ISSN 1731-0652 KOMI
Page 5 and 6:
NR 43 AN TRO PO MO TO RY KA 2008 SP
Page 7 and 8:
NR 43 AN TRO PO MO TO RY KA 2008 OD
Page 9:
Od Redakcji zjawisk auksologicznych
Page 12 and 13:
Informacje dla autorów scripts sub
Page 14 and 15:
Information for the Authors Example
Page 17 and 18:
NR 43 AN TRO PO MO TO RY KA 2008 CH
Page 19 and 20:
Changes of parameters of physical c
Page 21 and 22:
Changes of parameters of physical c
Page 23 and 24:
NR 43 AN TRO PO MO TO RY KA 2008 OC
Page 25 and 26:
Ocena wybranych parametrów równow
Page 27 and 28: Ocena wybranych parametrów równow
Page 29 and 30: NR 43 AN TRO PO MO TO RY KA 2008 AN
Page 31 and 32: Analiza zmian poziomu wydolności f
Page 33: Analiza zmian poziomu wydolności f
Page 36 and 37: Przemysław Bujas, Dariusz Tchórze
Page 43 and 44: NR 43 AN TRO PO MO TO RY KA 2008 EF
Page 45 and 46: Efektywność nauki jazdy na nartac
Page 47 and 48: Efektywność nauki jazdy na nartac
Page 49: Efektywność nauki jazdy na nartac
Page 52 and 53: Piotr Kunysz, Beata Blachura Wstęp
Page 54 and 55: Piotr Kunysz, Beata Blachura Tabela
Page 56 and 57: Piotr Kunysz, Beata Blachura
Page 58 and 59: Piotr Kunysz, Beata Blachura wietrz
Page 60 and 61: Beata Blachura to make progress is
Page 62 and 63: Beata Blachura Tabela 2. Odpowiedzi
Page 64 and 65: Beata Blachura okazał się równie
Page 67 and 68: NR 43 AN TRO PO MO TO RY KA 2008 WZ
Page 69 and 70: Wzajemne relacje pomiędzy równowa
Page 75: Wzajemne relacje pomiędzy równowa
Page 80 and 81: Dariusz Tchórzewski, Przemysław B
Page 87 and 88: NR 43 AN TRO PO MO TO RY KA 2008 R
Page 89 and 90: Różnice w poziomie sprawności mo
Page 95: POLEMIKI I DYSKUSJE DISCUSSIONS
Page 98 and 99: Adam Haleczko, Leszek Korzewa, Ewa
Page 115 and 116: NR 43 AN TRO PO MO TO RY KA 2008 S
Page 117 and 118: Słów kilka o habitualnej aktywno
Page 119 and 120: NR 43 AN TRO PO MO TO RY KA 2008 KO
Page 121: Koordynacja ruchowa w badaniach pro
Page 125: NR 43 AN TRO PO MO TO RY KA 2008 KO
show all

full text - Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?