full text - Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie
full text - Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie
full text - Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Leszek Gargula, Przemysław Bujas, Dariusz Tchórzewski<br />
ków atmosferycznych, w których dokonuje się proces<br />
szkoleniowy [1]. Głównymi narzędziami, jakie służą<br />
trenerom do oceny poziomu poszczególnych zdolności<br />
motorycznych i na tej podstawie – kierowania<br />
do konkretnej specjalizacji, są różnego rodzaju testy<br />
sportowo-motoryczne [2]. W praktyce można również<br />
spotkać się z innymi formami doboru kandydatów, np.<br />
z selekcją ze względu na wiek czy budowę somatyczną<br />
predestynującą danego osobnika do konkretnej dyscypliny.<br />
Częstym kryterium jest także spontaniczne zainteresowanie<br />
i chęć uprawiania danej konkurencji.<br />
Niewątpliwie jednym z najważniejszych problemów,<br />
jakie stoją przed trenerem w trakcie długotrwałego procesu<br />
szkoleniowego, jest umiejętność prawidłowego<br />
zdiagnozowania poziomu poszczególnych zdolności<br />
motorycznych na różnych etapach rozwoju zawodnika.<br />
Jest to istotne szczególnie w odniesieniu do tych dyscyplin,<br />
których specyfika opiera się w głównej mierze<br />
na zdolnościach energetycznych. Często bowiem, jak<br />
pokazuje praktyka sportowa, nieprawidłowo przeprowadzony<br />
nabór uniemożliwia zawodnikowi osiągnięcie<br />
satysfakcjonujących wyników ze względu na nietrafnie<br />
obraną specjalizację.<br />
W każdej dyscyplinie zimowej można wyróżnić najważniejsze<br />
komponenty zdolności motorycznych, które<br />
są dla niej najbardziej specyficzne. Niewątpliwie w przypadku<br />
biegów narciarskich jest to wytrzymałość, czyli<br />
możliwości organizmu pozwalające wykonywać długotrwałą<br />
pracę mięśniową o określonej intensywności<br />
bez oznak zmęczenia. Elementem integrującym ten typ<br />
zdolności jest sprawność funkcjonowania układu krążenia,<br />
czyli efektywny przebieg uwalniania energii ze źródeł<br />
tlenowych. Najważniejszą dla narciarza biegowego<br />
zdolnością jest zatem maksymalne pochłanianie tlenu<br />
– VO 2<br />
max. Oprócz podłoża biologicznego czynnikiem<br />
integrującym zdolności wytrzymałościowe jest podłoże<br />
ruchowe, a więc ruchy cykliczne, powtarzane wielokrotnie<br />
z submaksymalną intensywnością [3].<br />
Dla narciarstwa zjazdowego kluczowe są natomiast<br />
zdolności szybkościowe, siłowe i koordynacyjne. Do<br />
zasadniczych elementów tych pierwszych zalicza się<br />
podłoże energetyczne (źródła beztlenowe) i szybkość<br />
skurczu mięśnia (czas rozwinięcia siły maksymalnej),<br />
jeśli zaś idzie o predyspozycje, to szczególne znaczenie<br />
mają tu proporcje włókien mięśniowych i dźwigni<br />
kostnych, czas reakcji, częstotliwość ruchów, sprawność<br />
układów enzymatycznych rozpadu fosfokreatyny<br />
i glikolizy beztlenowej [3]. Pod pojęciem zdolności siłowych<br />
rozumie się możliwości człowieka do pokonywania<br />
oporów zewnętrznych lub przeciwdziałania im<br />
kosztem wysiłków mięśniowych (napięć) [4]. Głównymi<br />
elementami tych zdolności są maksymalne, możliwe<br />
do rozwinięcia przez mięsień momenty sił, a także<br />
beztlenowe podłoże energetyczne. Za najważniejsze<br />
predyspozycje uważa się przekrój mięśni, liczbę jednostek<br />
motorycznych mięśnia oraz stopień ich inerwacji,<br />
a także proporcje włókien mięśniowych i dźwigni kostnych<br />
[3].<br />
Koordynacyjne zdolności motoryczne (KZM) definiuje<br />
się jako względnie utrwalone i uogólnione formy<br />
przebiegu psychofizycznych procesów regulacji ruchowej<br />
[5]. Czynnikiem, który integruje ten typ zdolności<br />
jest podłoże biologiczne, czyli funkcje centralnego<br />
układu nerwowego i narządów zmysłów, a szczególnie<br />
zdolność neuronów do zapamiętywania informacji i ich<br />
odtwarzania w procesie sterowania ruchami [3].<br />
Narciarze i łyżwiarze szybcy z badanych grup wywodzą<br />
się z wielu regionów Polski, reprezentują zróżnicowany<br />
profil pochodzenia społecznego, jak również<br />
staż zawodniczy. Poddani byli różnym zasadom naboru<br />
i selekcji, a także metodom szkolenia treningowego.<br />
Celem pracy było określenie różnic w poziomie<br />
sprawności motorycznej przedstawicieli różnych dyscyplin<br />
zimowych na przykładzie kandydatów do LO Zespołu<br />
Szkół Mistrzostwa Sportowego w Zakopanem.<br />
Postawiono następujące pytania badawcze:<br />
1. Czy poziom sprawności wszechstronnej reprezentantów<br />
poszczególnych dyscyplin zimowych jest<br />
zróżnicowany?<br />
2. Czy można stwierdzić wyższy poziom poszczególnych<br />
zdolności motorycznych u reprezentantów<br />
konkretnej dyscypliny?<br />
3. Czy w badanych dyscyplinach uprawianych przez<br />
młode zawodniczki i zawodników stwierdzone różnice<br />
są podobne u obu płci?<br />
Materiał i metody<br />
Grupa badawcza<br />
Materiał opracowania stanowiły wyniki badań naborowych<br />
15-letnich kandydatów do LO ZSMS (Liceum<br />
Ogólnokształcącego Zespołu Szkół Mistrzostwa<br />
Sportowego) w Zakopanem uprawiających sporty zimowe<br />
(kombinację norweską, łyżwiarstwo szybkie,<br />
narciarstwo zjazdowe i biegowe, skoki narciarskie).<br />
Przebadano 162 chłopców i 88 dziewcząt uprawiających<br />
różne dyscypliny narciarskie. Dane dotyczące<br />
liczebności materiału badawczego w poszczególnych<br />
dyscyplinach zamieszczono w tabeli 1.<br />
– 88 –
![Antropomotoryka nr 57 [2012]. - Akademia Wychowania Fizycznego ...](https://img.yumpu.com/50213388/1/182x260/antropomotoryka-nr-57-2012-akademia-wychowania-fizycznego-.jpg?quality=85)
Change language