Nr 270, grudzień 1976 - Znak

KS. ANDRZEJ ZUBERBIERnie zajmowac si~ tyro, -co jest. Dqzenie to wyraZa si~ w znanychi cz~sto powtan:anych zasadach, jak non sunt multiplicanda entiasine necessitate lub Ecclesia de possibilitate non iudicat. Gdy jednakza b'yIt ulwaza si~ nie tylko to, co jest, ale takZe to, co moze bye,-droga do zajmowania si~ mozliwosciami staje otworem. I ilez takichkwestii pojawia si~ w teologii! Co Bog moglby uczynic de potestateabooluta w jakims innym rueistniejqcym i niewyobraialnym swiecie,a 00 de potestate ordinaria, czyli biorqc pod uwag~ swiat przezenstwor w ny... Jakim bylby czlowiek w stanie natury czystej, to znaczyw stanie, w jakim nigdy si~ nie znajdowal i znajdowae nie b~dzie...Kwestie pozorne, jeszcze obecne w teologii roojej mlodosci,dzis skutecznie eliminowane n a rzecz teologii rustorii tbawienia,a wi~ c tych wydarzel1, ktore de facto znaCZq stosunek czlowieka doBoga. W tym procesie oczyszczania teologii i przywracania jej w pelni realistycznego charakteru wainq rol~ odgrywa wlasnie egzystencjalnakoncepcja bytu.To, co powiedzialem 0 d-oktrynie Tomaszowej i 0 tom izmie, stanowjwierny obraz moich przekonan z lat pi~cdziesiqtych, przekonan, od k torych w gruncie rzeczy nie odstqpilem do dzis. Swojq 1'ozpraw~doktorskq po swi~cilem analizie tekstow sw. Tomasza z Akwinu, odnajdujqc w nich uj~cia odmienne niz te, jakie pod nazwqtomizmu prezentowala nowozytna teolo~g ia scholastyczna. Sprawdziternna wlasnym warsztacie, ze sw. Tomasz nie byl a utorem nowozytnegodualizmu n atura - nadprzyrodzonose, chociaz to d zi~k in iemu wyrazenie "n adprzyrodzony" zyskalo w teologii zachodniejprawo obywatelstwa. Nie uzywal on go jednak dla bezposredniegoprzeciwstaw ienia temu, co naturalne, ale dla okreslenia dzialan samegoBoga, jako przyczyny nad-naturalnej i tych dziala6 ludzkich,k tore do Boga odnoszq si~ wprost. Jestem przekonany, ze mozliwoscakceptow ania pOiniej dorobku teologow innych orientacji filozoficznychzawd zi~ czam temu wlasnie rozeznaniu w dziejach Tomaszowej mySE, ktore w czesniej stalo si~ moim udzialem.Na dlugo przed Soborem Watykanskim II pojawily si~ pierwszeznaczq-ce pr6by konfrontowania teologii z filozoficznq myslq XX w.Geist in Welt Rahnera napisane zostalo jeszcze pr zed 1939 r ., a m{)­n umenta]ne dzielo Schillebeeckxa 0 sakramentach zostalo opublikowanew 1952. Apel Jana XXIII i Soboru 0 nowe wyrazenie prawdwiary usprawiedliwial dotychczasowe pr6by w tym wzgl~dz:ie i wpro­\vadzal teologi~ oficjalnie na nowq drog~: pluralizmu.Dorobek teologii inspirowanej przez wsp61czesnq mysl filozoficznqjest wi~ c ej ruz niewqtpliwy. Skladajq si~ nan o siqgni~cia r6inegorodzaju. Obecnose perspektywy historycznej we wszys tkich do ciekaniachteologk znych, ktorych przedmiotem nie jes t zresztq n ic in ­nego, jak objawione w historii zbawienie; rozumienie teologii jako1675