Nr 270, grudzień 1976 - Znak

2DARZENIA "- KSII\ZKI -- lUDZIErunkach laboratoryjnych moma otrzymywac z dwutlenku w~gla,etanu i amoniaku rowne ilo.sci lewoskr~tnej L-alaniny i prawoskr~tnejD-alaniny. Mimo, iz lewe i prawe czqsteczki tego aminokwasunie r6Zniq si~ chemicznie, przez istoty Zywe - poza sporadycznymiprzypadkami - uZytkowana jest jedynie D-alanina. Wprowadzeniedo pokarmu czlDwieka lewoskr~ tnej fenyloalaniny powoduje ChDrob~psychicznq fenylkenoturi~, podczas gdy prawoskr~tna postacjest nieszkodliwa.Autorzy Przestrzeni, czasu i ruchu sygnalizujq te i bardziej jeszczezagadkowe problemy dotyczqce symetrii. Okazuje si~ n p., Zefigura, ktorq w swietle teorii dysfaktor6w (czyli czynnik6w o'bnizajqcychsymetri~ obiektu) uwazano za nieskDIlczenie asymetrycznq, b~dziew 1-krotnej teoriiantysymetrii - nieskonczenie symetrycznq,zas w teorii symetrii Hessela - Fiodorowa - Schoenfliessa - tyl~ko asymetrycznq.Odejscie od zdroworozsqdkowych rozwiqzan, od przekonania, zerzeczywistosc musi si~ wiernie stosowac do praw sformulowanychna pewnym etapie rozwoju nauki, widoczne jest w wielu artykulachzbioru, kt6rych autorzy wyznajq dewi z~ Bohra, ii: w nowychdziedzinach fizykalnych badan prawdziwymi mogq okazac si~ najbardziej"zwariowane" idee. Konsekwencjq takiego stanowiska metodologicznegoSq przypuszczerua, iz pytanie 0 wiele czy rozmiaryprzestrzenne wszechswiata moze si~ ok azac bezsensowne (s. 243),moze istniec "szczelina" czasowa - stan materii, na kt6ry nie dajesi~ ekstmpolow:ac czasu (s. 237), poj~e przestrzeni w danej chv.riliczasu moze stracic jednoznaczny sens, nawet w skonczonym obszarze(s. 242), zas pewne sformulowania twierdzenia Noether mogq zostacuznane za przeiytek historyczny (s. 130). Wnioski te, wysocenieortodoksyjne w stosunku do tradycyjnych rozwiqzan, sformulowanezostaly pod wplywem odkryc dokonanych w ciqgu ostatniegodwudz'iesto1ecia zar6wno na poziomie mikro- jak i mega-swiata.Z odkryc tych wynika, iz rzeczywistosc jest 0 wiele bogatsza, czytez bardziej wyrafinowana, niz sqdzono w przeszlosci i nie chce stosowacsi~ do uswi~conych przez tradycj~ praw fizykalnych lub zasadmetodologicznych.Autorzy prac umieszczonych w zbiorze podzielaj!\ przekonanieo heurystycznych funkcjach filozofii przy rozwiqzywaniu problem6wprzyrodniczych. Zauwazyc jech:tak trzeba, ze nie zawsze 1'o1a filozofiiw rozwoju przyrodoznawstwa byla pozytywna. Z pozycji filozoficznychusilowano w przeszlosci krytykowac teori~ Kopernika i teori~Einsteina, prawa Mendla, genetyk~ i cybernetyk~. Pozytywna ocenaprzyrodniczej tresci recenzowanej pracy nie odnosi si~ do filozoficznegokomeutarza, jaki wprowadzony jest bardziej czy mniejwyraZnie w poszczeg6lnych artykulach.1683