ngày thơ khi đức trước biển, lần anh chưa biết gì, chỉ là đứa nhỏ năm, ba tuổi. Vàtiếp theo tuổi trưởng thành với chiến tranh không lần ngưng nghỉ và tiếng súng, sựchết, lại là dấu hiệu, tác động đầu tiên lên trí nhớ. Hóa ra, anh là người còn lại sauvô tận bon đạn, nhận chịu muôn vàn thống hận. Được sống đối với anh, thật nhưmột ÂN HUỆ xót xa. Anh nhìn mũi Dunkerque. Tưởng ra Người Lính đã chết. Nhữngngười lính vô danh của tất cả binh đội thế giới, chết bởi một trò chơi tối thậm tệ vôích, rất mực tàn nhẫn phí phạm mà con người luôn oan nghiệt dựng nên trên quảđất. Trò chơi ghê gớm là Chiến Tranh.Lòng anh trùng sâu xuống khi nghĩ đến thân phận, cảnh sống những người‘’trở về’’ sau lần cuộc tương tranh chấm dứt. Tình cảnh của Kerbs Harold trongSodiers Home của Hemingway của Johann Moritz sau Giờ Thứ 25 của C.V.Gheorghiu và của bao người bị đày ải, bị khinh miệt, bức hại bởi một chế độ bấtnhân gọi là xã hội chủ nghĩa ở Việt <strong>Nam</strong>, những Nguyễn Hữu Luyện với 21 năm tù,Nguyễn Chí Thiện 27 năm...Cay đắng biết bao sau chiến tranh, anh lại không đượcsử dụng từ ngữ hàm xúc đơn giản này, bởi anh luôn trên đường đi. Đi ra xa. Đi mãicùng thế giới. Anh không có đủ chỗ đi về. Anh đã mất thật quê nhà.Thi Sĩ, Người THẤY mối Đau cuối cùng, rõ nhất. Những Tô, Linh, Tâm, Kiệt,Nguyễn, Bùi...Những người Bạn đã viết nên Thơ,Đọc THƠ các ông,Tự thân trống vơ trống vốc.Khi đến New York,Vừa rời Melbourn...Nửa chừng ngồi lặng,Cất đi thôi.Bốn cõi mở ra mù mờ sẫm tối(dùng một loạt trạng, tĩnh từ không thấy đủ)Lắng âm động, tường chừng như vụt tắt,Lạnh co guắp,Bất chợt thương thân.Vô cùng kinh hãiĐường xa,Phi trường,Xuống.Không một ai.Không một ai.Chỉ tập Thơ ủ sâu trong ngựcẤm hơi vô hạn Chữ, Lời.Của rất nhiều người...Những Thi Sĩ.Rất nhiều người bạn không hiểu tại sao anh ‘’Làm Thơ’’. Nhưng thử hỏi. Anhcòn với Ai ? Làm Gì ?Buổi sinh hoạt tại Trung Tâm Lamberth, London do Ngô Hữu Thạt người bạncùng trường, đồng khóa, cũng chung quê hương Quảng Trị với anh và những thànhviên Hội Cựu Quân Nhân tổ chức là một thành công tiếp nối với những ngạc nhiênkhông lường trước. hội Cựu Quân Nhân Quân Lực Việt <strong>Nam</strong> Cộng Hòa tại VươngQuốc Anh là lực lượng quyết định trong lần đụng trận quyết chiến năm 1988 giữa haiđối lực Quốc-Cộng, mà kết quả đã khiến chính phủ Anh có quyết định nghiêm trọng:Trục xuất viên Tham vụ thứ nhất Trần văn Quang (con trai Nguyễn cơ Thạch), bởi yta đã sử dụng vũ khí hăm dọa đoàn biểu tình trong ngày 2 tháng 9.1988, phản đốingày gọi là ‘’quốc khánh’’ của chính quyền Hà Nội. Và cho dù Luân Đôn với sinh hoạt78MÙA HÈ ĐỎ LỬA
trầm lặng như đặc thù chung của đất đai, khí hậu, con người. Nhưng chính nơi đâyđã gây cảm xúc cao độ với bất ngờ không dấu hiệu khả thể báo trước. Bởi ở đây,anh đã gặp lại nhà báo Mạc Kinh Trần Thế Xương, cây viết xã luận của làng báo SàiGòn hơn ba mươi năm trước, mà nay là một trong những trụ cột hàng đầu của VănNghệ Tiền Phong, tờ báo đã có mặt lâu dài theo vận nước, ở Miền <strong>Nam</strong>, nơi hảingoại. Người cầm bút lão thành này trong dẫn nhập buổi sinh hoạt đã có lời thắmthiết: ‘’Chiến trận Mùa Hè 1972 bùng nổ, toàn làng báo Sài Gòn luôn tràn ngập tin,bài của các hãng thông tấn dẫn đầu thế giới nghiệp vụ truyền tin, AP, UPI,AFP...Chúng tôi cũng có sẵn bản tin của Bộ Quốc Phòng, Bộ Dân Vận, Việt <strong>Nam</strong>Thông Tấn Xã và những bài tường trình tại chỗ của đội ngũ thông tín viên, phóngviên chiến trường đông đảo từ khắp các mặt trận. Nhưng chúng tôi vẫn đợi của riênganh. Những bút ký mang tên <strong>Phan</strong> Nhật <strong>Nam</strong>. Phải, chỉ riêng một mình anh mới cónhững giòng chữ rực lửa, viết về sức chiến đấu vô cùng. Lực chiến đấu cùng toànQuân Dân Miền <strong>Nam</strong>. Thế nên, anh không cô đơn. anh không hề cô đơn, cho dẫuanh đường xa bao nhiêu. Bao nhiêu dặm thế giới. Chúng tôi luôn đợi anh. NhữngNgười Bạn hằng đợi anh từ hai mươi, ba mươi năm qua’’Anh không chỉ gặp người huynh trưởng cùng chung nghiệp dĩ văn chươngbáo chí, mà còn có cơ hội (tưởng như là không thực) nắm lại tay người bạn thiết HồĐình <strong>Nam</strong>, người mà anh đã ân cần trao gởi coi sóc em gái, Phương Khanh, trướcngày nhập ngũ, ba mươi sáu năm trước. Nhưng sự bất ngờ của ngày 13 tháng 6 ởLuân Đôn không chỉ là thế, không chỉ gặp lại Nguyễn Hữu Doãn với cái cười luôn trẻthơ trên một nét mặt đã lắng xuống độ sâu nhất. nỗ lực im lặng của người đã đạtđược trạng thái Thiền. Bởi tại giờ phút cao độ cảm xúc khi trình bày về cảnh chết AnLộc, anh nhường máy vi âm lại cho người thiếu phụ với nét mặt trung hậu căngthẳng. Chị tiến tới, mở lời đơn giản, chất phác:...Thưa các cô, các bác, cháu là Bích Vẫn, hai mươi lăm năm trước...Haimươi...lăm năm trước, tháng Năm năm 1972, cháu là y tá Bệnh Viện An Lộc. Cháukhông quên...Cháu không hề quên’’. Chị ngưng lại. Bật khốc...Toàn hội trường nín lặng. Không ai suy đoán được điều gì đã xảy ra. Sẽ nóiđến?! Bích Vân tiếp tục giữa những tiếng nấc đức đoạn: ‘’...Đêm ấy, đêm 10 tháng5.1972, bện viện Bình long bị pháo kích (Đêm cường tập pháo kích với tám ngànquả đạn mở đầu cho Công Trường 7 (sư đoàn 7 cộng sản), với chiến xa của haitrung đoàn 203 và 303 yểm trợ, đánh dứt điểm An Lộc theo lệnh Võ nguyên Giáp),hai trăm người gồm thương bệnh binh và dân chúng bị bom đạn từ đầu tháng 4,đồng bị chết cháy trên giường bệnh. Cháu dẫn một số ít đồng bào, bồng bế thêmmấy cháu nhỏ chạy ra khỏi chỗ bị pháo kích về phía xã Xa Cam. Mọi người và đámnhỏ khóc rân. Cháu kêu cầu cứu. Tiếng kêu lạc mất giữa tiếng nổ, lửa cháy...Chẳngai cứu được ai. Hai người lính chạy tới...Chị có hột quẹt không ? Có sữa không ? Có gì cho con nít, bà già ăn không ?Tôi không có gì cả, các chú giúp tôi...Không được đâu em ơi, chị vừa trong đó chạy ra đây. Việt cộng đã vào ởtrong đó rồi, nó đang giết lính bị thương mấy hôm trước còn sót lại nơi bệnh viện.Không, em đã có cách. Người lính nói chắc. chú ta với bạn vụt chạy đi.Tờ mờ sáng hôm sau, người lính trở lại. Nhưng, chỉ một người. Chú kia đâurồi em ? tôi hỏi người bạn.Hắn...Hắn đi rồi.Vân òa khóc. Tiếng khóc mỗi lúc một to vang lên...Hội trường đồng im lặngnên nghe rõ những tiếng nấc không che dấu khác giữa người ngồi nghe...Cháu,cháu không hề quên. Cháu chưa có lời cảm ơn. Chú ấy, lính Tiểu Đoàn 8 Nhẩy Dù,đóng chỗ Xa Cam, phía ngoài An Lộc, hướng đi Lai Khê. Cháu chưa được cảm79MÙA HÈ ĐỎ LỬA
- Page 6 and 7:
Nam và Quân Đội Mỹ) toàn di
- Page 8 and 9:
Sài gòn thất thủ như một l
- Page 11 and 12:
công vào Tân Cảnh, Kontum, hư
- Page 13 and 14:
Đấy không còn là người v
- Page 15 and 16:
- Tiên sư, bom ném thì hay như
- Page 17 and 18:
Lính Đại Đội Thinh nhỏm d
- Page 19 and 20:
được, Mễ thử bung quân ra
- Page 21 and 22:
Trời tối dần, hơi núi đùn
- Page 23 and 24:
Rất cẩn thận, Mễ cho Hùng
- Page 25 and 26:
chiếc lưng gù xuống chịu đ
- Page 27 and 28: vào một cõi xa xăm mất hút.
- Page 29 and 30: Đêm xuống thật nhanh trong r
- Page 31 and 32: không đi từng luồn như ở H
- Page 33 and 34: dân tộc. Để lịch sử mãi
- Page 35 and 36: Hưu ạ, nói mãi cũng không h
- Page 37 and 38: sau khi Bạch Lê mang về nhà.
- Page 39 and 40: Từ kinh nghiệm của đêm đen
- Page 41 and 42: Khi Bạch Lê trở về nhà thì
- Page 43 and 44: em...Em chạy ra xe lẹ lắm cô
- Page 45 and 46: lửa dậy, băng trên những g
- Page 47 and 48: thương yêu. Đêm Giáng Sinh 19
- Page 49 and 50: Thành Phố đầu tiên hứng ch
- Page 51 and 52: Chỉ còn tiếng nói và hình
- Page 53 and 54: ồi...Qua một quán nước, án
- Page 55 and 56: Dậy đường tử khíKhông kh
- Page 57 and 58: đó ngã xuống ? Tội nghiệp,
- Page 59 and 60: Nguyễn Xuân Phúc Khóa 16 Trư
- Page 61 and 62: trong Thế Chiến Thứ 2 do Tư
- Page 63 and 64: ghê hồn của hỏa lực phi ph
- Page 65 and 66: vùng, pháo binh diện địa 175
- Page 67 and 68: Ngày 14 tháng 9 lần đầu tiê
- Page 69 and 70: chặt ô rô, cóc kèn, dừa nư
- Page 71 and 72: còn một ngón, người sĩ quan
- Page 73 and 74: Tháng 3.73CHƯƠNG XXVIÂm Vọng
- Page 75 and 76: đến lúc tàn cuộc một phậ
- Page 77: vùng dầy đặc giữ mọi ch
- Page 81 and 82: Thế Kỷ 11, 12 nào khác Thế
- Page 83 and 84: độ (trở thành hai mặt tươ
- Page 85 and 86: chỉ là đám du kích ngu ngơ n
- Page 87 and 88: chế...lực lượng cộng sản
- Page 89 and 90: Đồng Quân Lực (10 tháng 3) v
- Page 91 and 92: ‘’Đây cũng là lúc quyết
- Page 93 and 94: trận chiến đang bùng nổ gi
- Page 95 and 96: Thắng lợi tin vui khắp mọi
- Page 97 and 98: màu vàng, xanh, đỏ được b
- Page 99 and 100: Nhựt tiến chiếm ngôi chùa.
- Page 101 and 102: một thế kỷ qua kể từ năm
- Page 103 and 104: 10 cây số. 9 giờ sáng, cuộc
- Page 105 and 106: đột kích bắt đầu. 18 pháo
- Page 107 and 108: Chiến Việt Nam đặt trên So
- Page 109 and 110: Thành ngạo nghễ kiên cố kia
- Page 111 and 112: ao ngày đêm. Người chỉ huy
- Page 113 and 114: 15.- Bình Giả, Tỉnh Phước T
- Page 115 and 116: chết do bất ngờ, vì không l
- Page 117 and 118: kể đến chăng thì cũng chỉ
- Page 119 and 120: Đối mặt binh đội của Tư
- Page 121 and 122: chỉ huy của Sư Đoàn 18 và h
- Page 123 and 124: Xuân Lộc, trên Quốc Lộ I, l
- Page 125: 9-10.- Richard H. Schultz, The Secr