Koncepcje i praktyka e-edukacji - Rozwój e-edukacji w ...

Mariusz KąkolewiczDalej wreszcie, potrzebni są inni ludzie współdzielący przekonania i wartości, którzy moglibydostarczać sprzężenia zwrotnego, dyskutować, współdziałać lub być choćby zaangażowanymiodbiorcami.Edukacja w społeczeństwie informacyjnym powinna zaspokajać potrzebę posiadaniarzeczywistej wiedzy, a nie jedynie certyfikatu ukończenia szkoły lub uniwersytetu. Obecniepaństwowa szkolna edukacja rodem ze społeczeństwa przemysłowego zaspokaja głównie popytna świadectwa i dyplomy. Na zasadniczą różnicę pomiędzy potrzebą posiadania dyplomu,który dla konsumenta ze społeczeństwa przemysłowego stał się swoistym towarem, a potrzebąwiedzy zwrócił uwagę Ivan Illich, proponując jako antidotum „odszkolnienie” społeczeństwa.Nie ograniczając się do krytyki, dostrzegł znaczenie rozbudzania ciekawości i ogromną szansę,jaką mogą stanowić dla stymulowania i wspomagania procesów uczenia się technologie informacyjno-komunikacyjnei pisał czterdzieści lat temu: Twórcza odkrywcza nauka wymaga zetknięciasię ludzi na tym samym poziomie, równocześnie zaintrygowanych tymi samymi problemami. […]Z gruntu odmiennym wariantem szkoły byłaby ogólnie dostępna sieć łączności kulturalnej, którapozwoliłaby każdemu interesującemu się danym problemem wejść w kontakt z innymi osobamio tych samych zainteresowaniach 19 . Dzisiaj realizacja wizji Illicha stała się nie tylko dostępna,ale także – poza systemami edukacji – powszechna.Paradygmaty pedagogikiPowróćmy do zagadnienia paradygmatu. W encyklopedii Filozofia a nauka można znaleźćwyjaśnienie, że przez paradygmat rozumie się powszechnie przyjęte przekonania teoretyczne […]dające wskazówki grupie uczonych, jak mają podchodzić do zjawisk, jak je analizować, jakiegoefektu oczekiwać 20 . Analizę paradygmatów pedagogiki przeprowadził K. Rubacha. Odwołującsię do definicji sformułowanej przez Z. Kwiecińskiego, według którego paradygmat to zbiórogólnych i ostatecznych przesłanek w wyjaśnianiu jakiegoś obszaru rzeczywistości, przyjętychw społeczności uczonych – przedstawicieli danej dyscypliny naukowej, a następnie upowszechnionychjako wzór myślenia w normalnych zbiorowościach użytkowników nauki 21 , zauważa, żejeśli przedmiotem pedagogiki jest edukacja, to paradygmat pedagogiki będzie oznaczał zbiórogólnych przesłanek (założeń) koniecznych do zdefiniowania edukacji, stanowiących punktwyjścia badań nad nią oraz budowania jej teorii 22 . Rubacha, budując czterobiegunowy modelparadygmatów pedagogiki, odwołuje się do zasad organizujących życie społeczne i wyodrębniadwie, wzajemnie przeciwstawne: stopniowej regulacji i radykalnej zmiany. Wyróżnione w modeluparadygmaty pedagogiki ujęte zostały biegunowo i przeciwstawione horyzontalnie jako:pajdocentryzm w opozycji do didaskalocentryzmu oraz w ramach pajdocentryzmu: wertykalniehumanizm w opozycji do interpretatywizmu, a w ramach didaskalocentryzmu: strukturalizmw opozycji do funkcjonalizmu (rysunek 1).Teorie budowane w ramach pajdocentryzmu podkreślają, że źródło rozwoju tkwi w samymdziecku, a edukacja powinna pozwolić na ujawnienie przez dziecko zdolności i potencjalności,a następnie stwarzać warunki do ich urzeczywistnienia. Pajdocentryzm w wersji humanistycznej2819I. Illich, dz.cyt., s. 55.20Filozofia a nauka, Zarys encyklopedyczny, ZN im. Ossolińskich, Wrocław 1987, s. 456.21K. Rubacha, Budowanie teorii pedagogicznych, [w:] Z. Kwieciński, B. Śliwerski, (red.) Pedagogika, Podręcznik akademicki,t.1, PWN, Warszawa 2006, s. 59–68.22Tamże, s. 59.