pobierz - Nestor - Czasopismo artystyczne
pobierz - Nestor - Czasopismo artystyczne
pobierz - Nestor - Czasopismo artystyczne
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Zapisane poematem Historia obrazu Najświętszej Maryi Panny Sokalskiej<br />
Konwencja hagiograficzna w przytoczonej<br />
wypowiedzi poetyckiej dotyczy naturalistycznego<br />
przedstawienia zanikania wzroku malarza. Zarówno<br />
średniowieczna literatura hagiograficzna, jak<br />
i barokowe teksty religijne zawierały podobne opisy.<br />
Rany i części ciała świętych, praktykujących<br />
zupełne oddanie się bliźniemu, zniekształcone<br />
zmianami chorobowymi, stają się przedmiotem<br />
uwielbienia licznych czcicieli.<br />
W trzeciej części utworu poeta wyjaśnia<br />
sens zabrania wzroku Jakubowi Wężykowi. Jest to<br />
jeden z wielu momentów, kiedy czytelnik poematu<br />
ma wrażenie występowania i uzupełniania się<br />
dwóch planów wydarzeń. Świat ziemski znajduje<br />
swe dopełnienie w realizowaniu Bożych zamierzeń<br />
przy pomocy ludzi sprawiedliwych i oddanych<br />
Bogu. Takim człowiekiem jest Jakub, którego:<br />
Bóg (…) nawiedził tęskliwą ślepotą<br />
Aby nauczył że takie przypadki,<br />
Nie zawsze grzechów karanych są świadki<br />
Ale, że często cierpią sprawiedliwi<br />
Mają się i są od BOGA szczęśliwi. (s. 8)<br />
Paradoksalnie, doświadczeni przez Boga<br />
cieszą się z takiego wyróżnienia, gdyż chrześcijański<br />
sens cierpienia nie ogranicza się jedynie do<br />
przyjmowania bólu jako formy pokuty za popełnione<br />
winy. Cierpieć można również w celu osiągnięcia<br />
głębokiego zjednoczenia z Chrystusem umęczonym<br />
na krzyżu, taka ofiara może przynieść<br />
błogosławione owoce dla całego Kościoła - wspólnoty<br />
ludzi potrzebujących umocnienia.<br />
Nie bez powodu autor pisze o topografii tej<br />
miejscowości: kilkakrotnie wymienia nazwę Sokal,<br />
określa jego położenie nad rzeką Bug i wymienia<br />
akurat te elementy zabudowy, które mogą mieć<br />
znaczenie dla przyszłych pielgrzymów („kościół,<br />
klasztor, przepyszne fabryki”- s. 4). Podobnie jak<br />
pątnicy przybywający do miasta przede wszystkim<br />
oglądają, również czytelnicy poematu Jabłonowskiego<br />
muszą podczas lektury uruchomić swą<br />
wyobraźnię wzrokową. Wpatrzenie się w obraz<br />
sokalski jest warunkiem koniecznym otwarcia się<br />
na działanie łaski Bożej. Jakub Wężyk jest wzorem<br />
do naśladowania dla pielgrzymów przybywających<br />
do Sokala.<br />
W poemacie Jabłonowskiego zastanawia<br />
również fakt, że sens wydarzeń nie został całkowicie<br />
odsłonięty. Główny bohater, nieustannie<br />
doświadczany przez Boga, może tylko wierzyć<br />
i pokornie czekać na rozwój wypadków, podporządkowując<br />
się zamysłom Bożym i doskonaląc na tej<br />
drodze w swym powołaniu służenia Bogu. Manifestuje<br />
się tutaj wiara autora w Bożą Opatrzność.<br />
Jakub Wężyk, jako ideał chrześcijanina opisany<br />
w utworze Jabłonowskiego, potwierdza sens słów<br />
św. Pawła: „Wszystko obraca się ku dobru tych, którzy<br />
miłują Boga”. Nawet utrata wzroku, w tym kontekście<br />
przestaje być tylko tragedią życiową, gdyż<br />
„Pan Bóg może i potrafi wydobyć dobro nawet ze<br />
zła”, a czyni to dla swych wybranych, którzy „oddali<br />
Mu się bez żadnych zastrzeżeń” 4 .<br />
O dalszej historii sokalskiego obrazu dowiadujemy<br />
się z części piątej utworu. Jabłonowski<br />
korzystał tu z materiałów z „ruskich archiwów”. Kapłani<br />
ruscy, o jakich wspomina autor, spisali historię<br />
obrazu „językiem słowieńskim”. Ta relacja została<br />
potem wykorzystana przez bernardynów. Jabłonowski<br />
umieszcza w nawiasach przy tekście poetyckim<br />
daty, dotyczące głównych etapów historii obrazu:<br />
Wtedy zaś ruscy to miejsce kapłani,<br />
Trzymali ludzie znać byli wybrani,<br />
Bo tę historia językiem słowieńskim,<br />
Opisali o obrazie Panieńskim.<br />
Która ojcowie Franciszka świętego,<br />
Znaleźli potem aż Roku Pańskiego. (1612)<br />
Taki zabieg świadczy o staranności poety<br />
w dokumentowaniu przebiegu wydarzeń, a jednocześnie<br />
umieszczenie dat w nawiasach przy<br />
tekście poetyckim stanowi graficzne uzupełnienie<br />
utworu poetyckiego i odwołanie się do konwencji<br />
kroniczki, dokumentującej najważniejsze fakty<br />
z dziejów obrazu. Pobożni ludzie przenoszą wizerunek<br />
Matki Bożej Sokalskiej w czasie najazdu<br />
tatarskiego na wyspę w dorzeczu Bugu, gdzie powstaje<br />
kaplica. Obraz w dalszym ciągu nawiedzany<br />
przez pielgrzymów znajduje się w zwykłej „kaplicy<br />
z tarcic”, jak pisze Jabłonowski. W takim położeniu<br />
wizerunku Matki Bożej Sokalskiej, autor widzi<br />
nawiązanie do losów samej Matki Bożej. Niezbyt<br />
4. Ojciec Pio, Modlitwa, wybór i komentarz E. Winczyk-<br />
Sowa, Łódź 2006, s. 37.
Change language