pobierz - Nestor - Czasopismo artystyczne
pobierz - Nestor - Czasopismo artystyczne
pobierz - Nestor - Czasopismo artystyczne
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Historia Walki polsko-ukraińskie na Lubelszczyźnie<br />
wojny, nasiliła się po ataku Niemiec na ZSRR,<br />
22 czerwca 1941 roku Pomimo początkowego<br />
osłabienia ukrainizacji terenów nadbużańskich,<br />
spowodowanego wyjazdem na wschód aktywistów,<br />
władze okupacyjne, poprzez stosowanie<br />
proukraińskiej polityki narodowościowej, prowokowały<br />
wzrost wrogich nastrojów między narodowością<br />
ukraińską i polską. Doskonałym przykładem<br />
utrzymywania antagonizmów była akcja<br />
wysiedleńcza Zamojszczyzny, która miała stać<br />
się terenem osadnictwa niemieckiego oraz tzw.<br />
krajem SS. Wysiedlanie polskich wiosek pozytywnie<br />
odebrał Ukraiński Centralny Komitet. Kierujący<br />
komitetem Kubijowicz w czasie spotkania<br />
z Hansem Frankiem w sierpniu 1943 roku pozytywnie<br />
ocenił „Ukraineaktion”. 2 Podczas tej akcji,<br />
pod kryptonimem „Wehrwolf”, Niemcy wysiedlili<br />
także kilkaset rodzin ukraińskich, z zamiarem<br />
przeniesienia ich do gospodarstw opuszczonych<br />
przez Polaków, jednak w wyniku przerwania akcji<br />
wysiedleńczej, pozostali oni bez dachu nad głową.<br />
Ukraińcy, którzy zajęli polskie gospodarstwa<br />
stali się celem ataków polskiej partyzantki.<br />
Z początkiem 1943 roku, polskie oddziały<br />
partyzanckie rozpoczęły akcję likwidowania ukraińskich<br />
sołtysów i agronomów, przedstawicieli<br />
Ukraińskiego Komitetu Pomocy oraz posterunków<br />
Ukraińskiej Policji Pomocniczej. Działania polskiego<br />
podziemia oraz okolicznej ludności polskiej dążące<br />
do usunięcia Ukraińców z dawnych polskich<br />
gospodarstw spowodowały bezwzględną kontrakcję<br />
policjantów ukraińskich. Do najgłośniejszych<br />
akcji odwetowych należała, przeprowadzona<br />
w lutym 1943 roku, pacyfikacja wsi Skomorochy,<br />
podczas której zabito kilkanaście osób. 12 lutego<br />
1943 roku, zabity został dowódca kompanii AK<br />
Sahryń-Turkowice Zygmunt Bondarewicz, zaś 18<br />
marca - Antoni Pełc, oficer AK. 3 Akcja jednej strony<br />
prawie zawsze powodowała reakcję drugiej.<br />
W odwecie za przeprowadzone przez policjantów<br />
ukraińskich pacyfikacje, w maju 1943 roku partyzanci<br />
polscy spalili pięćdziesiąt gospodarstw<br />
ukraińskich we wsi Mołożowo oraz osiemdziesiąt<br />
we wsi Strzelce, zabijając przy tym od pięćdziesięciu<br />
do siedemdziesięciu osób. 26 lipca 1943 roku<br />
2. Tamże, s. 297.<br />
3. Tamże, s. 280-281.<br />
oddział partyzancki AK-NOW pod dowództwem<br />
Franciszka Przysiężniaka ps. „Ojciec Jan”, zabił<br />
dziesięciu ukraińskich mieszkańców wsi Bukowina,<br />
w odwecie za wcześniejszą pacyfikację tej wsi<br />
przeprowadzoną przez policjantów ukraińskich. 4<br />
W tym czasie na Lubelszczyznę zaczęły docierać<br />
informacje o czystkach etnicznych<br />
przeprowadzanych przez Ukraińską Powstańczą<br />
Armię na ludności polskiej. Po dotarciu<br />
na Zamojszczyznę pierwszych uciekinierów<br />
z Wołynia, którzy przekazali informację<br />
o rzeziach, polskie oddziały partyzanckie rozpoczęły<br />
ataki na posterunki Ukraińskiej Policji<br />
Pomocniczej oraz ukraińskie wioski, zmuszając<br />
ludność do opuszczenia Zamojszczyzny i łupiąc<br />
ich mienie. Akcja polska wywołała kontrakcję ze<br />
strony ukraińskiej wspieranej oczywiście przez<br />
Niemców. 3 listopada zabito trzynastu Polaków<br />
w Wasylowie Wielkim, a nocą z 15 na 16 grudnia<br />
co najmniej dwudziestu pięciu w Starej Wsi. 19<br />
grudnia 1943 roku w Potoku Górnym w powiecie<br />
biłgorajskim policjanci spalili część wsi i zabili dwadzieścia<br />
jeden osób (prawdopodobnie w odwecie<br />
za śmierć czterech Ukraińców). 5 W tym czasie<br />
w powiecie hrubieszowskim, dowódca Obwodu<br />
Hrubieszów AK, Antoni Rychla ps. „Anioł” wydał<br />
rozkaz likwidowania ukraińskiej inteligencji<br />
oraz tych, którzy pełnili różne funkcje publiczne<br />
na wsiach. Rozkazał także wszystkich Ukraińców,<br />
entuzjastycznie witających Armię Czerwoną<br />
we wrześniu 1939 denuncjować do hrubieszowskiego<br />
gestapo. Na wiosnę 1943 roku,<br />
oddziały partyzanckie Obwodu Hrubieszów AK<br />
i BCh wzmogły antyukraińskie akcje. 26 maja<br />
1943 roku spalono dwadzieścia trzy gospodarstwa<br />
we wsi Uchanie, zabijając pięć osób, zaś<br />
trzy dni później zlikwidowano czterech lub pięciu<br />
mieszkańców Żulic. 30 maja 1943 roku oddział<br />
partyzantki polskiej zlikwidował w Nabrożu piętnastu<br />
lub szesnastu mieszkańców. Wśród ofiar<br />
był także miejscowy ksiądz prawosławny. W odwecie,<br />
w tej samej wsi, Ukraińcy zabili księdza<br />
rzymskokatolickiego oraz trzech Polaków. Podobną<br />
akcję polscy partyzanci przeprowadzili<br />
4. G. Motyka, Tak było w Bieszczadach, Warszawa 1999,<br />
s. 172.<br />
5. G. Motyka, Od Rzezi Wołyńskiej…, s. 283.
Change language