pobierz - Nestor - Czasopismo artystyczne
pobierz - Nestor - Czasopismo artystyczne
pobierz - Nestor - Czasopismo artystyczne
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Sonet polski Syriuszki Stanisława Bojarczuka - model inkrustowany<br />
autotematycznych. Utwory podejmujące problem<br />
tworzenia i osoby twórcy, nie są typowe dla poezji<br />
chłopskiej. Autor jest podmiotem lirycznym, bywa<br />
bohaterem, podobnie jak jego dawna ukochana - Zosia<br />
oraz żona Agata. Wprowadza wątki autobiograficzne,<br />
wyraża własne postawy, ideały. Artysta pisze<br />
w formie retrospektywnej relacje z wycieczek na<br />
odpusty do Gorzkowa, Krasnobrodu, Leżajska,<br />
Tarnogóry, Lublina oraz na Jasną Górę. Relacje<br />
poety są przepojone ludową wrażliwością na<br />
piękno przyrody, zachwytem nad uroczystym obrzędem<br />
kościelnym. Za przykład niech posłuży początek<br />
sonetu Wycieczka [Do Tarnogóry]:<br />
Lat temu - Ach! - z pół setki, w majowym sezonie,<br />
w takiej jaśminu z różą, bzu z tują sielance,<br />
wywzajemniając wojaż podobnej siolance,<br />
na odpust prazwyczajem prowadziłem Zonię…<br />
(Wycieczka [Do Tarnogóry])<br />
Elementy ludowe, zasygnalizowane przez<br />
Alinę Aleksandrowicz i uzupełnione powyższymi<br />
analizami, należy traktować jako element kolażowej<br />
kompozycji sonetu. Badacze uznali cykl sonetowy<br />
Wesele 22 za typowy dla poezji ludowej. Cykl<br />
syriuszek został napisany ośmiozgłoskowcem,<br />
czyli ludową miarą wersyfikacyjną. Poeta wykorzystał<br />
temat ludowy - wesele chłopskie, ludową miarę<br />
wersyfikacyjną i zamknął w ramach kunsztownego<br />
sonetu. Wybór ośmiozgłoskowca w tym przypadku<br />
jest elementem stylizacji. Poeta oddaje ten zamysł,<br />
kreując następującą sytuację liryczną:<br />
Tchnie wiaterek, szumi zboże.<br />
Zapyloną polną dróżką,<br />
obok łączki z krętą strużką,<br />
idzie chłopiec, dziewczę hoże.<br />
Chce coś mówić i nie może.<br />
Silniej bije coś serduszko…<br />
Szepty serca łowi uszko…<br />
Co to było? Boże! Boże!<br />
(Przedśpiewek II)<br />
Dwa sonety składające się na syriuszkę,<br />
22. Aleksandrowicz A., Elementy ludowe…, s. 43.<br />
różni zakres wykorzystanego słownictwa. Poeta<br />
dobiera słowa niezwykłe, tworzy pięknie brzmiące<br />
apostrofy, wysublimowane metafory i porównania<br />
w pierwszym sonecie. Część ta kończy się stwierdzeniem<br />
„przybywa młódź, nastroje”. Wraz z jej<br />
nadejściem zmienia się słownictwo, środki stylistyczne<br />
na proste, dominują zdrobnienia. Wprowadzony<br />
zostaje bohater ludowy „chłopiec, dziewczę<br />
hoże”, w przyszłości poeta opiewający zdarzenia<br />
z wesela. Elementem stylizacji na pieśń ludową<br />
jest użycie niezliczonej ilości zdrobnień i spieszczeń:<br />
W kaftanikach i grosikach<br />
barw łagodnych, cieniusieńkich,<br />
i trzewiczkach zgrabniusieńkich<br />
na niziutkich obcasikach.<br />
(Zalecanki)<br />
Poeta wplata w słowa sonetu ludową pieśń weselną:<br />
druhny nucą śpiew żałośnie:<br />
„Że we wczesnej życia wiośnie<br />
już z panieństwem musi zerwać<br />
i wianuszek swój utraci,<br />
i niewolą swą przypłaci”…<br />
(Oczepiny)<br />
Bojarczuk w mistrzowski sposób operuje<br />
miarą ludową. Jednakże, dogłębna lektura cyklu<br />
wskazuje na mechanizm stylizacji. Wyznaczając<br />
dwa bieguny poezji chłopskiej, syriuszki uznałam<br />
za pretendujące do miana literackich. Dałam na to<br />
szereg dowodów, które mam nadzieję pozostały<br />
w pamięci czytelnika. Spójrzmy na model sonetów<br />
Stanisława Bojarczuka, który ilustruje zamieszczona<br />
tabela:<br />
Model sonetu Stanisława Bojarczuka to
Change language