Strategische sturing?

Strategische sturing? Implementatiestrategieën van het ministerie van OCW
2 ‘Van plan naar praktijk’: implementatie
Het implementeren van beleid lijkt simpel. Neem politiek-bestuurlijke ambities, vertaal
die naar concrete beleidsdoelen en maatregelen, organiseer de nodige middelen, kies
de juiste rol als beleidsmaker, mobiliseer uitvoerders en stakeholders en realiseer de
uitvoering. Het zijn de standaard ingrediënten van een aantrekkelijke implementatiestrategie.
Feitelijke implementatieprocessen zijn vaak weerbarstiger.
2.1 Inleiding
Beleidsimplementatie is in de bestuurs- en beleidswetenschappen al vele decennia een kernleerstuk.
Dat is niet zo vreemd, want implementatie gaat over de uitvoering van beleidsdoelen,
en in parlementair-democratische stelsels is dat een cruciale zaak. In zulke stelsels worden
er op diverse plekken - zoals in het kabinet en Parlement - doelen vastgesteld, bijvoorbeeld
neergelegd in beleidsplannen, en mogen we ervan uitgaan dat die vervolgens worden
uitgevoerd. Maar juist in zulke stelsels is een directe uitvoering van doelen niet gegeven. De
doelen zelf kunnen diffuus of onbepaald zijn, want bijvoorbeeld de uitkomst van politieke
compromissen. Partijen kunnen tijdens de uitvoering proberen de doelen een beetje bij te stellen
om alsnog gelijk te krijgen. Partijen kunnen zich ook verzetten tegen de uitvoering van
doelen. En het kan ook zo zijn dat instellingen diep in beleidsvelden zich weinig van beleid
aantrekken of er geheel hun eigen draai aan geven.
Het gevolg is dat we goed stil moeten staan – en dat gebeurt in de bestuurs- en beleidswetenschap
– bij de partijen en relaties die de beleidsimplementatie als het ware constitueren. Zonder
relaties tussen bepalende en uitvoerende actoren geen uitvoering. De in de inleiding gehanteerde
term ‘implementatienetwerk’ kan hier mee in verband gebracht worden. Zeker in
complexe beleidsvelden bestaan er veelal netwerken van actoren die met elkaar de
(om)vorming van beleid tot uitvoering moeten realiseren.
We moeten ook stil staan bij de processen die op gang gebracht worden als meerdere actoren
uitvoering proberen te geven aan beleidsdoelen. Hieronder laten we eerst kort zien hoe daar in
de literatuur over gedacht wordt. We zullen vier typen implementatie onderscheiden, op basis
van de verschillende relaties/processen die we aantreffen in uitvoeringspraktijken.
De vraag is vervolgens of de bepalende actoren iets van een beeld of idee hebben rond deze
implementatieprocessen en soorten uitvoering, en of ze daar bewust rekening mee houden in
10