Strategische sturing?

Strategische sturing? Implementatiestrategieën van het ministerie van OCW
tevens programmamanager is. Inmiddels hebben de oorspronkelijk direct betrokken ambtelijk
verantwoordelijken nieuwe posities binnen het ministerie en het veld.
Een andere frictie betrof de toegenomen lasten voor deelnemende scholen. Als scholen wilden
participeren dan moesten zij niet alleen plannen opstellen, maar ook verantwoorden dat de
planmatige aanpak van het verbeteren van het taal- en rekenonderwijs gelukt is. Voor de toch
al druk bezette scholen betekent dit een extra last, die voor veel scholen lastig op te brengen
is. Er werden ook steeds weer nieuwe projecten binnen de Kwaliteitsagenda geopend, vanwege
een financiële constructie waarbij in elk regeringsjaar een steeds groter bedrag vrijkwam
voor onderwijs. 8 Gaandeweg konden zich zo steeds meer scholen aansluiten. Resultaten van
scholen die vroeg zijn gestart moedigen andere scholen zo aan om ook mee te doen aan de
projecten. Tegelijkertijd zorgt dit voor stapeling van administratieve lasten, waar scholen ook
over klagen.
Ten derde is de doorwerking naar alle scholen toch nog steeds wel beperkt. Met de 2.000 nu
participerende scholen worden er toch nog zeker 5.000 niet gediend. Deze kunnen weliswaar
via een laagdrempeligere aanpak toch participeren in de beweging, maar zelfs dan nog is de
doorwerking beperkt. Het onderwijsveld is zo immens groot, dat decentraal aansturen, zeker
als het gaat om kwaliteitsbevordering en beoordeling, ingewikkeld is.
De laatste frictie betrof de gewijzigde houding van het ministerie. De ‘laat de duizend bloemen
bloeien’ aanpak werd tegen het einde van de kabinetsperiode vervangen door een meer
beheersmatige aanpak. Dat impliceert dat alle betrokken partijen nu inzichtelijk moeten maken
welke resultaten zijn behaald, terwijl de echte kwaliteitseffecten zich pas op een langere
termijn manifesteren. De respondenten uit dit onderzoek gaven aan te begrijpen dat de politiek
grip wil houden en er resultaten getoond moesten worden aan het eind van de kabinetsperiode.
Voor de implementatie van de Kwaliteitsagenda is dit wel lastig. Enerzijds moeten
OCW, PK en EDventure ruimte organiseren voor de deelnemende partijen als scholen om
resultaten – ook op de langere termijn – mogelijk te maken. Anderzijds moeten zij grip krijgen
op die resultaten om in en aan de politiek te laten zien dat de projecten werken.
3.7 Analyse van de casus
Als we achteraf construeren welke implementatiestrategie achter de implementatie van de
Kwaliteitsagenda PO zit, dan is zij het best te kenschetsen als een aanpak waarin via het veld,
maar vanuit een duidelijke beleidsambitie gewerkt is aan educatieve verbeteringen. Versprei-
8 Het betreft hier het zogenaamde enveloppengeld: het extra geld dat een ministerie krijgt om ambities van vorige
kabinetten verder te brengen. Waar dat meestal eenmalig bij de start van een nieuw kabinet beschikbaar komt,
was voor onderwijs bedacht dit bedrag (ca. 29 miljoen in totaal) stapsgewijs uit te keren.
39