Strategische sturing?

Strategische sturing? Implementatiestrategieën van het ministerie van OCW
interventies aan in de casus Kwaliteitsagenda, waarbij de kennisinterventie ook zichtbaar is in
de cultuureducatiecasus:
- Narratieve interventies: het ontwikkelen van een aansprekend verhaal, het gebruiken
van sterke termen, het overtuigen met veelzeggende cijfers.
- Kennisinterventies: het binden van experts, het verspreiden van best practices, het organiseren
van coalities.
- Symbolische interventies: het politiek uitdragen van ambities, het organiseren van
veelzeggende invloeden (zoals Fullan), de acties van ‘ambassadeurs’.
In de toepassing van deze mechanismen laat de casus zoals gesteld ook zien dat daarbij voortdurend
relaties moeten worden gelegd tussen de kennis- en innovatielogica in het veld zelf,
met nadruk op stimuleren, experimenteren en leren, en de politieke logica in Den Haag, met
nadruk op aanspreekbaarheid, controleerbaarheid en de mogelijkheid om te ‘scoren’. Vooral
dat laatste genereert de verleiding om langs bestaande bestuurlijke lijnen te sturen, terwijl die
lijnen in geval van beleidsvernieuwing de beïnvloeding van implementatieprocessen eerder
belemmeren dan bevorderen. Dat lijkt, als het om krachtige implementatie gaat, een kernspanning:
hoe kunnen reguliere bestuurlijke kanalen en principes geaccepteerd én omzeild
worden, zodat via veldpartijen betrokkenheid en beweging ontstaat? In het volgende hoofdstuk
werken we de interventies, die in deze spanningsvolle context gestalte moeten krijgen,
verder uit.
5.5 Slot
Ook al is het lastig om welbewuste en expliciete implementatiestrategieën aan te treffen, zeker
in gecompliceerde politiek-bestuurlijke arena’s, toch worden expliciete keuzen gemaakt
rond de uitvoering van beleid. De beide cases laten zien dat die keuzen soms welbewust zijn,
of welbewust worden naarmate de tijd vordert, zoals bij de Kwaliteitsagenda, maar tevens dat
die keuzen non-decisions kunnen zijn, dat wil zeggen, dat er niet voor gekozen wordt bestaande
kanalen of aanpakken aan te passen.
De cases laten ook zien hoe dat uitpakt. Vooral het in zekere zin omzeilen van bestaande bestuurlijke
kanalen om vernieuwing mogelijk te maken, zoals in de casus Kwaliteitsagenda is
gebeurd, lijkt een verstandige strategie om de veelheid aan instellingen (scholen) in gelaagde
beleidsvelden tot ander gedrag te brengen ten dienste van (nieuwe) doelen. Anders gezegd,
om in gelaagde en omvangrijke beleidsvelden de uitvoering van beleid te beïnvloeden, moeten
de beleidsvelden zèlf worden beïnvloed. Via het beïnvloeden van de implementatiearena
en het vormen van nieuwe implementatierelaties kunnen de uitvoeringspraktijken in instellingen
worden beïnvloed. In het slothoofdstuk trekken we in deze lijn conclusies, en presenteren
we aanbevelingen om implementatiestrategieën te verbeteren.
71