Strategische sturing?

Strategische sturing? Implementatiestrategieën van het ministerie van OCW
6.2 Conclusies
Conceptueel: modellen en strategieën voor implementatie
In onze literatuurverkenning hebben we de ontwikkelingsgeschiedenis van het denken over
implementatie beschreven. Daarin wordt duidelijk dat in de theoretische modellen in de loop
der jaren steeds meer aandacht ontstaat voor de problematische elementen in de relatie tussen
de beleidsmaker en de beleidsuitvoerder. In de opeenvolgende theoretische modellen raken
steeds meer onderdelen van het in de beginperiode tamelijk eenvoudige en enkelvoudige denken
over implementatie geproblematiseerd. Daarbij ontwikkelt men steeds meer oog voor de
belangen en agenda’s van uitvoeringsorganisaties (die niet perse één op één gelijkwaardig zijn
aan die van de beleidsmaker) en de onhelderheid of onzekerheid van het vraagstuk en van het
beleid (bedoelingen zijn niet vanzelfsprekend).
Zo ontstaan modellen die bijvoorbeeld meer uitgaan van een bottom-up benadering van beleidsuitvoering
en die de relatie meer tweezijdig invulling geven, als vorm van co-productie of
zelfs het overnemen van beleidsproductie in en door uitvoeringspraktijken. In dit onderzoek
hebben we de verschillende modellen bij elkaar gebracht en in verhouding tot elkaar gezet.
Daarmee bieden we een theoretisch model wat niet zozeer vertelt hoe het feitelijk ‘gaat’, wat
wel het doel is van de meeste modellen en theorieën, maar welke mogelijkheden aan de orde
zouden kunnen zijn. Het laat de variëteit in vormen voor implementatie zien en biedt daarin
ook ruimte voor strategische keuze. Zo kan het model kan gebruikt worden voor het beschrijven
van implementatiestrategie zoals deze in gebruik is, maar kan ook benut worden als kader
voor het denken over en ontwerpen van implementatie van beleid. Het model is dus niet prescriptief,
in de zin van dat het één model aan gebruikers oplegt, maar schrijft wel handelingsopties
voor door de variëteit in modellen en mechanismen zichtbaar en voor gebruikers hanteerbaar
te maken. In onze aanbevelingen zullen we hier nader op ingaan.
We onderscheiden vier implementatiemodellen, die met vier verschillende strategieën in praktijk
gebracht worden:
1. Bij hiërarchische implementatie stelt het ministerie een plan vast en die voert ze top
down via regels en toezicht uit.
2. Bij decentrale implementatie stelt het ministerie de kaders vast, vooral in de vorm van
resultaten, en ze laat de uitvoering over aan het veld.
3. Bij participatieve implementatie krijgt de uitvoering via het veld gestalte (‘bottom
up’), maar is er een duidelijk plan.
4. Bij interactieve implementatie proberen ministerie en andere partijen via wederzijdse
aanpassing tot doelen en uitvoering te komen.
Tabel 3 brengt de modellen en strategieën samen.
73