Strategische sturing?

Strategische sturing? Implementatiestrategieën van het ministerie van OCW
bereidheid van decentrale overheden om iets van het rijksbeleid over te nemen. Provincies en
gemeenten zijn voor wat betreft het kunst- en cultuurbeleid immers autonoom. Het rijk kan
feitelijk alleen proberen invloed uit te oefenen - en haar eigen beleidsdoelen realiseren - via
bestuurlijke afspraken en subsidies. In de afgelopen jaren zijn diverse bestuurlijke afspraken
gemaakt met provincies en gemeenten, onder meer over cultuurparticipatie en kunsteducatie.
Het Fonds voor Cultuurparticipatie is voor het rijk het belangrijkste sturingsinstrument. Het
Fonds verdeelt subsidies nadat gemeenten en provincies hun cultuurplannen hebben ingediend
en deze door het Fonds zijn getoetst. De rijkssubsidie, die via het Fonds wordt verstrekt,
wordt door provincies en gemeenten verdubbeld (matchingsregeling). Hoewel de omvang van
de middelen beperkt is, wordt de rijkssubsidie gezien als belangrijke stimulans om provinciaal
en gemeentelijk cultuurparticipatiebeleid op een professionele manier in te richten. Het Fonds
hanteert een strak en sturend format dat decentrale overheden dwingt om goed na te denken
over de samenhang van doelen, middelen en resultaten.
Ook voor de stimulering van cultuureducatie zijn subsidieregelingen ontwikkeld door het rijk
(o.a. cultuurkaart, cultuurbudget per leerling, stimuleringsregelingen voor lerarenopleidingen).
Het gebruik van de regelingen geschiedt op basis van vrijwilligheid. Hoewel geld een
belangrijke trigger is, is het rijk overgeleverd aan de bereidwilligheid van de sector om plannen
en projecten voor subsidie in te dienen.
Naast de bestuurlijke afspraken, de fondsen en subsidieregelingen heeft het rijk beleidsgelden
(‘potjes’) waarmee ad hoc kansrijke ontwikkelingen buiten de reguliere fondsen en subsidiestromen
om kunnen worden gestimuleerd. Het gaat dan om innovaties, pilots of netwerkvorming.
De beleidsruimte biedt gelegenheid om in te spelen op veelbelovende initiatieven die
niet binnen de reguliere kaders worden gefinancierd.
4.5 Doorwerking
De implementatie van het cultuurparticipatie- en kunsteducatiebeleid is een aaneenschakeling
van grote en kleine beleidsmaatregelen, programma’s en projecten, uitgevoerd door verschillende
intermediaire organisaties (o.a. Fonds voor Cultuurparticipatie, Kunstfactor, Cultuurnetwerk).
Hoewel het rijk duidelijke invloed uitoefent op het cultuurparticipatie- en kunsteducatiebeleid
zoals dat door decentrale overheden wordt ontwikkeld en uitgevoerd, is het moeilijk
de doeltreffendheid van het rijksbeleid precies op waarde te schatten. 19 De financiële bijdrage
van het rijk is beperkt en richt zich in belangrijke mate op de financiering van sectororganisaties
die een coördinerende en professionaliserende rol spelen.
19 Zie: F. Konings en V. Veldheer (2010), Het overheidsbeleid voor de kunstbeoefening in de vrije tijd, in: SCP,
Kunstbehoefening in de vrije tijd. Nu en in de toekomst, Den Haag.
51