Strategische sturing?

Strategische sturing? Implementatiestrategieën van het ministerie van OCW
beperkte vakinhoudelijke en onderwijsdidactische kwaliteit in het primaire onderwijsproces
en een managementbenadering die onvoldoende in dienst staat van dit primaire onderwijsproces.
De roep om meer aandacht voor kennis als onderwijsinhoud en minder aandacht voor
onderwijsvernieuwingen (zoals Tweede Fase, Studiehuis, nieuwe rekenmethoden) komt echter
niet alleen van BON, maar ook van de Onderwijsraad (Onderwijsraad, 2006). Kortom, de
kwaliteit van het onderwijs is in 2006 nadrukkelijk een thema binnen de onderwijssector en
dat blijkt ook uit het regeerakkoord van Balkenende IV, waarin CDA, PvdA en ChristenUnie
afgesproken hebben om te investeren in de kwaliteit van het onderwijs. Dit is volgens respondenten
niet onbelangrijk: de verbetering van taal en rekenen had ‘het maatschappelijke tij
mee’.
Na de val van Balkenende III in 2006 worden op het ministerie van OCW voorbereidingsdossiers
gemaakt voor de nieuwe bewindspersonen. In de voorbereidingsdossiers wordt de zogenaamde
hink-stap-sprong voor het verbeteren van de kwaliteit van het basisonderwijs voorgesteld.
Betrokkenen noemen het voorstel een drietrapsraket, die geënt is op het werk van Michael
Fullan en zich met drie Engelstalige slogans (raise the bar, close the gap, stimulate excellence)
laat samenvatten.
Op ambtelijk niveau is in de periode voorafgaande aan de demissionaire periode van het Kabinet
Balkenende III contact gelegd met de Canadese socioloog Michael Fullan. Fullan had in
Canada, Engeland en Denemarken successen geboekt met onderwijshervormingen, die ook
positieve effecten hadden op de kwaliteit van het onderwijs. Tijdens verschillende bezoeken is
met Fullan en zijn team ook gesproken over de Nederlandse opgave. “Ervaringen van Fullan
in Ontario laten zien dat er binnen één kabinetperiode resultaten geboekt worden. (…) De
betreffende bewindspersoon die daar haar tweede termijn inging, kreeg staand applaus van
de sector. (…) Geïnspireerd door Fullan spraken we met een aantal mensen over de vraag
hoe je het onderwijs [in Nederland] breed een boost zou kunnen geven. Dan moet je focus
houden; niet alles tegelijk willen aanpakken. En het hele niveau moet omhoog, zowel aan de
onderkant als aan de bovenkant.” Die focus, inclusief de manier van werken die Fullan adviseerde,
is dan ook in het voorbereidende dossier terechtgekomen.
Toen, in februari 2007, staatssecretaris Sharon Dijksma (PvdA) in het vierde kabinet Balkenende
aantrad als bewindspersoon voor basisonderwijs en kinderopvang, bleken haar ideeën
behoorlijk overeen te komen met de al geformuleerde ideeën in de voorbereidingsdossiers. Dit
maakte de weg vrij om snel met het opstellen van de Kwaliteitsagenda PO te beginnen. De
staatssecretaris betrekt Fullan (en zijn team, bestaande uit Ben Levin en Nancy Watson) vanaf
de start van de Kwaliteitsagenda als een soort ‘critical friend’. Naast verschillende werkbezoeken
zijn Fullan en zijn team betrokken via tweejaarlijkse advisering. De samenwerking
met Fullan heeft ertoe geleid dat met de Kwaliteitsagenda naast een scherpe focus een evidence
based manier van werken in het basisonderwijs is geïntroduceerd.
30