Strategische sturing?

Strategische sturing? Implementatiestrategieën van het ministerie van OCW
met het verhaal te maken, maar ook met de manier waarop de financiering van de projecten in
elkaar steekt. Om mee te doen met de verbetertrajecten moeten de scholen contracten afsluiten,
waarbij overigens ook de helft van de kosten uit de budgetten van de scholen zelf medegefinancierd
moet worden. Scholen worden gefinancierd met een lumpsum. Vele belangrijke
zaken binnen de scholen maken aanspraak op een voortdurend onder druk staand lumpsumbudget.
Dan is het oormerken van geld voor het verbeteren van de kwaliteit van onderwijs
handig om allerlei budget discussie te vermijden. Tevens geldt bij het maken van de plannen
en het opstellen van de contracten dat de kosten en tijdsinvestering voor de opbrengsten uitgaan.
Het meedoen verschaft extra financiële ruimte boven op de lumpsumfinanciering die
extra aandacht voor de kwaliteit, ook via externe experts, mogelijk maken. De extra financiën
moeten overigens wel extra verantwoord worden, maar dat gaat buiten de reguliere verantwoording
om. Als de leeropbrengsten succes hebben en bestuurders en leraren meer grip krijgen
op leerlingvolgsystemen, dan is de verantwoordingsvraag niet ingewikkeld, zo betoogden
de betrokkenen ter relativering van de toegenomen administratieve lasten van scholen.
3.6 Doorwerking
De animo van scholen om mee te doen in projecten van de Kwaliteitsagenda is groot. Van de
ca. 7.000 scholen zijn er zo’n 2.000 die meedoen. Taal- en rekenconferenties worden druk
bezocht, vooral door leerkrachten. Volgens een respondent komt dit doordat taal en rekenen in
het algemeen tot de ‘core business’ van het onderwijs gerekend worden: Het gaat meer dan in
andere projecten echt gaat over de inhoud in het primaire proces; over dat waar de leerkracht
dagelijks mee bezig is. Bovendien zou het feit dat de trajecten facultatief zijn (scholen kunnen
zelf aangeven of ze wel of niet meedoen) bijdragen aan eigenaarschap en daarmee succes.
Bestuursleden en schoolleiders zijn redelijk bekend met de inhoud van de Kwaliteitsagenda
PO. Bij leraren is deze bekendheid veel kleiner. Uit een opiniepeiling van de Kwaliteitsagenda
blijkt minder van een vijfde de inhoud te kennen. De focus op het verbeteren van taal en
rekenen is bij zowel bij bestuurders en schoolleiders als leraren daarentegen groot (80-90%).
Verder blijkt de aandacht bij scholen meer uit te gaan naar het verberen van taalprestaties dan
naar rekenprestaties en is het concept opbrengstgericht werken vooral bekend bij (zeer)
zwakke scholen (ResearchNed, 2009).
De implementatie van de Kwaliteitsagenda kampte echter ook met enkele fricties. Ten eerste
was er binnen de ambtelijke organisatie van het ministerie van OCW sprake van dubbele sturing.
Zowel de afdeling Kwaliteit als het programma Kwaliteitsagenda bemoeiden zich met de
aansturing van de verschillende projecten uit de Kwaliteitsagenda. Er is onduidelijkheid over
de eindverantwoordelijkheid voor de Kwaliteitsagenda, omdat het hoofd van de afdeling niet
38