Unibertsitateko ikasleen elikadura ohiturak eta bere ... - Euskara
Unibertsitateko ikasleen elikadura ohiturak eta bere ... - Euskara
Unibertsitateko ikasleen elikadura ohiturak eta bere ... - Euskara
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Osasuna <strong>eta</strong> <strong>elikadura</strong><br />
Arrisku faktore kardiobaskularrak gaixotasun kardiobaskularrak garatzeko<br />
aurrez jartzen gaituzten baldintzak dira. Heldu<strong>eta</strong>n hainbat faktore identifikatu dira<br />
baina lau dira garrantzitsuenak: hipertentsio arteriala, kolesterol serikoa, diabetesa<br />
<strong>eta</strong> tabako kontsumoa. (Castro-Beiras <strong>eta</strong> lank., 1993; Greenland <strong>eta</strong> lank., 2003;<br />
Coulston <strong>eta</strong> Peragallo-Dillo, 2004; Grundy <strong>eta</strong> lank., 2004; Millen <strong>eta</strong> lank., 2004).<br />
Baina badira ere eragina izan dezaketen beste faktore batzuk, hala nola,<br />
obesitatea, arik<strong>eta</strong> fisiko eza, faktore psikosozialak, adina, sexua <strong>eta</strong> familiaaurrekariak<br />
(Thompson <strong>eta</strong> lank., 2003; Coulston <strong>eta</strong> Peragallo-Dillo, 2004; Yusuf,<br />
2004; Ford <strong>eta</strong> lank., 2005). Esan beharra dago faktore desberdinak batera<br />
gertatzean gaixotasun kardiobaskularrak garatzeko arriskua asko handitzen dela,<br />
faktore bakoitzaren arrisku tasen batuk<strong>eta</strong> baina gehiago (Kahan, 1998; Martínez<br />
<strong>eta</strong> lank., 2001; Grundy <strong>eta</strong> lank, 2005). Faktore batzuk aldaezinak badira ere,<br />
beste faktore asko bizi-ohitura osasuntsuen bidez hobetu daitezke.<br />
Arazo kardiobaskular gehien<strong>eta</strong>n arteriosklerosia jazaten da, hau da, arterien<br />
zauri anatomopatologiakoa. Prozesu arteriosklerotikoak haurtzarotik has daitezke<br />
(Labarthe <strong>eta</strong> Eissa, 1989; Labarthe <strong>eta</strong> lank., 1991). Autopsien bidez zenbait<br />
herritan egindako ikerk<strong>eta</strong> batean, 20 urteko pertson<strong>eta</strong>n plaka arteriosklerotikoak<br />
izateko prebalentzia %20-30ekoa zela frogatu zen (WHO, 1982). Honek plaken<br />
sorrera haurtzarotik hasten dela adierazten du <strong>eta</strong> hortaz prebentzio kanpainak<br />
adin hon<strong>eta</strong>n hasi beharko lirateke. Bestetik, gaixotasun kardiobaskularrak<br />
prebenitzeko <strong>eta</strong> arrisku faktoreak lehenbailehen detektatzeko programak goiz<br />
hastearen beste arrazoi garrantzitsua tracking fenomenoa da. Hau batez ere<br />
presio arterialarekin gertatzen da <strong>eta</strong> zera adierazten du, gazt<strong>eta</strong>ndik presio<br />
arterial balio altuak dituztenek helduaroan hipertentsioa izateko arrisku handiagoa<br />
dutela.<br />
Gaixotasun kardiobaskularrak <strong>eta</strong> di<strong>eta</strong>ren arteko erlazioa batez ere hartutako<br />
<strong>eta</strong> kontsumitutako energia balantzearekin <strong>eta</strong> gantz-azido ase, asegabe <strong>eta</strong><br />
kolesterolarekin du zerikusia (Grundy <strong>eta</strong> lank., 2004). Gantzak lipidoen<br />
m<strong>eta</strong>bolismoan duen eragina gantz-azidoen egitura, konposizioa <strong>eta</strong><br />
32 Sarrera
Change language