30vragen en antwoorden

De vraag naar voedsel blijft wereldwijd stijgen.
Voedselproductie in Nederland blijft dus een
belangrijk maatschappelijk doel dienen.
Tegelijkertijd moet de landbouw economisch
duurzaam blijven, en aan steeds meer andere
maatschappelijke randvoorwaarden voldoen. De
belangrijkste duurzaamheidsthema’s zijn natuur en
landschap, biodiversiteit, water, klimaat en milieu.
Wat betekent dit voor de manier waarop we tegen
bodemvruchtbaarheid aankijken, en hoe we
daarmee omgaan?
Winters worden naar verwachting milder, en neerslag en
temperatuur zullen grotere extremen vertonen. De
perioden waarin het land begaanbaar en bewerkbaar is
gaan verschuiven. Niet-beteelde grond wordt gevoeliger
voor erosie en slemp. Dat stelt hogere eisen aan de
bodemstructuur. Nieuwe ziekten en plagen kunnen
Nederland bereiken, ook door de toegenomen internationale
handel. Duurzame ziektebeheersing en
-bestrijding wordt nog belangrijker. Het ziektewerend
vermogen van de bodem wordt daardoor belangrijker.
Schaalvergroting gaat vaak hand in hand met zwaardere
machines. De zorg voor verdichting neemt daardoor toe.
Ontwikkeling van systemen met lage bodemdruk en
robotsystemen kunnen verlichting brengen. Verdergaande
specialisatie zal tot verdere vernauwing van vruchtwisseling
kunnen leiden. De druk van ziekten en plagen
kan daardoor verder toenemen.
De vraag naar hergebruik van grondstoffen zal toenemen.
Voor de landbouw is dat ook belangrijk omdat de voorraad
van sommige grondstoffen, zoals fosfaat, eindig is. De
kwaliteit van retourstromen dient in orde te zijn zodat ze
geen schade kunnen toebrengen aan de
bodemvruchtbaarheid.
Het gebruik van biomassa voor energieproductie en
andere toepassingen onttrekt organische stof aan de
landbouw. Deze komt niet, of ontdaan van de makkelijk
afbreekbare componenten, terug naar de landbouw. Om
de organische stofbalans weer kloppend te krijgen, is
extra aandacht nodig voor compenserende organische
stofbronnen.
Het intensieve beheer van graslanden, krappe vruchtwisselingen
en effectief onkruidbeheer zorgen ervoor dat
de biodiversiteit in de landbouw steeds verder afneemt.
Maatschappelijk zal de druk toenemen om ook in landbouwkundige
productiesystemen verlies aan biodiversiteit
tegen te gaan.
Wettelijke beperkingen kunnen het gebruik van meststoffen
en gewasbeschermingsmiddelen verder inperken.
De kaderrichtlijn water kan lokaal tot verdergaande eisen
leiden dan nu het geval is. De steeds strengere toelatingseisen
voor gewasbeschermingsmiddelen leiden tot
een afnemende bereidheid van de industrie om nieuwe
middelen te ontwikkelen. De overgebleven middelen zullen
vaker ingezet worden, met een hogere kans op ontwikkeling
van resistentie. Vooral bij de kleinere teelten zoals
bloembollen, fruit en boomkwekers kan dit nadelig
uitpakken.
Klimaat, natuur en water bepalen in toenemende mate de
ruimtelijke ordening. Het landgebruik, en de specifieke
mogelijkheden voor bepaalde gewassen, zullen
veranderen. Anderzijds biedt het nieuwe kansen in het
gebruik van biomassa uit natuurgebieden.
30 vragen en antwoorden over bodemvruchtbaarheid | Alterra | 129