30vragen en antwoorden

Bodemverbeterende middelen worden ingezet om
de organische stof toestand, de structuur of het
bodemleven te verbeteren. De grens met meststoffen
is niet helemaal scherp te trekken. Meststoffen
zijn in eerste instantie gericht op de aanvoer van
voedingsstoffen, maar hebben ook invloed op
organische stof, structuur en bodemleven.
Andersom leveren sommige bodemverbeterende
middelen ook plantenvoedingsstoffen.
De groep bodemverbeteraars is zeer divers. Een grote
groep bestaat uit organische stofrijke producten zoals
compost, turf en veen. Een andere groep bestaat uit de
meer op de structuur gerichte stoffen zoals kleimineralen
en biochars. Ook kalkmeststoffen worden tot de bodemverbeteraars
gerekend. Specifiek op de activiteit van het
bodemleven gericht zijn de toevoegmiddelen die bestaan
uit micro-organismen en de preparaten die in de biologisch-dynamische
landbouw worden gebruikt. Vrij recent
is de aandacht voor de steenmelen. Het zijn gemalen
onverweerde gesteenten, die na toediening aan de bodem
langzaam verweren.
Met name de vraag naar compost is de laatste tijd flink
gestegen. In vergelijking met dierlijke mest bevatten ze
meer organische stof per eenheid fosfaat. Naast de
fosfaatgebruiksnormen, wordt de aanvoer beperkt door
de grenzen die gesteld zijn aan de aanvoer van zware
metalen.
In Nederland staan iets meer dan 20 installaties die
GFT-afval verwerken. De gescheiden inzameling van
GFT-afval heeft in het midden van de jaren 1990 tot een
enorme stijging van het aanbod geleid. Jaarlijks wordt nu
ongeveer 600 tot 700 miljoen kg GFT-compost afgezet.
Hiervan wordt ongeveer twee derde deel afgezet in de
akkerbouw.
In Nederland wordt jaarlijks naar schatting twee miljoen
ton groenafval ingezameld en verwerkt door een honderdtal
composteerbedrijven. Het groenafval is afkomstig van
de openbare of publieke ruimte. Het bestaat uit plantsoen-,
berm- en slootmaaisel, snoeihout en stobben,
bladafval en heidemaaisel en -plagsel. De composteerbedrijven
maken compostproducten en grondstoffen voor
energieproductie. Jaarlijks zetten ze ongeveer 900 miljoen
kg groencompost af. Daarvan gaat ongeveer een vijfde
deel naar de akkerbouw en een vijfde deel naar de
tuinbouw. Andere grote afnemers zijn de potgrondsector
en de tussenhandel.
De werking van kleimineralen, steenmelen, biochars,
toevoegmiddelen en preparaten is omgeven door de
nodige onzekerheid. Dat wil niet zeggen dat ze niet
werkzaam kunnen zijn. In veel gevallen ontbreekt het
nog aan wetenschappelijk, herhaalbaar, onderzoek. Er
zijn echter genoeg landbouwers die positieve ervaringen
hebben met dit soort bodemverbeteraars. De inzet van
deze middelen is doorgaans verstrengeld met andere
factoren, zodat een eenduidige relatie tussen middel en
effect vaak ontbreekt.
30 vragen en antwoorden over bodemvruchtbaarheid | Alterra | 81