30vragen en antwoorden

Watercultuur en substraatteelt
Waarom zou je een bodem gebruiken als het ook zonder kan? Strikt genomen heb je
helemaal geen bodem nodig om gewassen te laten groeien. De efficiëntie in het gebruik
van water en voedingsstoffen gaat zonder bodem zelfs met sprongen omhoog, vooral in
systemen met hergebruik van water. Onder ideale omstandigheden kunnen bij tomaten
maximale opbrengsten worden gehaald van wel 50.000 kg droge stof per ha. Daar
kunnen we buiten in de koude grond alleen maar van dromen.
Strikte watercultures, waarin de wortels bloot in het water hangen, vertegenwoordigen
met enkele tientallen hectaren minder dan een procent van het tuinbouwareaal.
De teelt in substraten waarbij de wortels groeien in steenwol, veen of perliet heeft
inmiddels wel een grote vlucht genomen, en bedraagt 6.000 tot 7.000 ha in
Nederland. Tussenvormen bestaan ook, waarin bijvoorbeeld kruiden of sla eerst in
hele kleine blokjes substraat worden opgekweekt. Daarna worden ze verder geteeld
in stromend water.
Deze intensieve tuinbouwteelten vinden we vooral in concentratiegebieden met een
goede infrastructuur. Ze vereisen een hoog kennisniveau van de teler. De keerzijde is
namelijk dat deze teelten in beginsel kwetsbaarder zijn. Als de techniek het laat
afweten is er meteen een groot probleem en moet snel worden gehandeld. De
kwetsbaarheid komt ook voort uit het ontbreken van een bufferende bodem. Het
aantal soorten micro-organismen is in een water- of substraatteelt kleiner dan in een
bodemteelt. Daardoor is de kans groter dat een schadelijke ziekteverwekker zich snel
kan verspreiden. Dat risico vereist een goede beveiliging met regelmatige controles.
Chrysant op water.
30 vragen en antwoorden over bodemvruchtbaarheid | Alterra | 19