30vragen en antwoorden

De bodem heeft vele functies. Wij leven, werken
en wonen op onze bodem. Voor de landbouw is de
bodem een belangrijke factor voor de productie van
voedsel, voedergewassen en grondstoffen voor
energiewinning. De bodem fungeert als opslagplaats
voor water, koolstof en andere stoffen. De bodem
biedt leefruimte aan andere levende organismen en
ondersteunt daarmee de ontwikkeling van biodiversiteit.
Ook bevat de bodem veel van ons geologische
en archeologische erfgoed.
Bodemvruchtbaarheid ondersteunt vooral die functies die
betrekking hebben op het leven in en op de bodem. Voor
de mens is bodemvruchtbaarheid in eerste instantie van
belang voor de landbouwkundige productiefunctie van de
bodem. Zonder vruchtbare bodem is het onmogelijk om
voldoende voedsel te produceren voor de wereldbevolking,
nu en in de toekomst. De levering van voedingsstoffen en
het vasthouden van water, maar ook het creëren van een
lage ziektedruk staan daarbij voorop. Naast de landbouwkundige
productiefunctie is bodemvruchtbaarheid belangrijk
voor levende organismen die op of in de bodem leven.
Het gaat daarbij om het bieden van een geschikte leefomgeving
voor een diverse groep van organismen.
Een goede bodemvruchtbaarheid is niet vanzelfsprekend,
maar het resultaat van het samenspel tussen geologie,
klimaat, vegetatie, hydrologie en menselijk handelen. In
Nederland is de bodemvruchtbaarheid vooral het resultaat
van bemesting en beheer in de voorbije tientallen jaren.
Echter het feit dat we nu op een bepaalde plek met succes
aardappelen, granen of bieten verbouwen is geen garantie
dat de volgende generaties dat ook kunnen blijven doen.
Bodems zijn geen oneindige bron van voedingsstoffen
voor de te oogsten planten. Het huidige beheer is dus ook
belangrijk om in de toekomst te kunnen blijven oogsten.
Het fundamentele belang van een goede bodemvruchtbaarheid
zien we wellicht beter als we wat afstand nemen
van Nederland. Eén van de speerpunten van de Food and
Agriculture Organization (FAO) is het verschaffen van
voedselzekerheid voor de gehele wereldbevolking. Dat wil
zeggen dat alle mensen altijd moeten kunnen beschikken
over voldoende, veilig en voedzaam voedsel dat voldoet
aan de eisen voor een actief en gezond leven. Tussen
2006 en 2008 leed 13 procent van de wereldbevolking
aan ondervoeding. Onvoldoende voedselproductie en een
slechte verdeling van het geproduceerde voedsel zijn een
paar van de vele oorzaken van honger. De grenzen aan
productie worden op haar beurt in belangrijke mate
bepaald door bodem, klimaat en beheer. In ontwikkelingslanden
zijn een lage bodemvruchtbaarheid en bodemdegradatie
belangrijke beperkende factoren voor de
gewenste toename van de gewasproductie. In 1982 heeft
de FAO het zogenaamde World Soil Charter gelanceerd.
Het beschrijft de principes voor een optimaal beheer van
bodems, zowel voor de huidige productie, als voor het
behoud voor toekomstige generaties. Recentelijk, in 2011,
heeft de FAO nogmaals de noodzaak benadrukt van
bodemvruchtbaarheid in het zogenaamde Global Soil
Partnership for Food Security. Dit richt zich op een
gezamenlijke internationale strategie voor duurzaam
bodemgebruik.
30 vragen en antwoorden over bodemvruchtbaarheid | Alterra | 17