30vragen en antwoorden

Minimale grondbewerking
Ongeveer vijftig jaar geleden ontstonden in de Verenigde
Staten systemen zonder grondbewerking. De belangrijkste
drijfveer was destijds erosiebestrijding. Andere argumenten
kwamen er later bij, zoals kostenbesparing, behoud van
bodemstructuur, organische stofgehalte en bodemleven.
Gewasresten blijven op het veld en zaaien en bemesten
gebeurt met minimale bodemverstoring. Systemen zonder
grondbewerking vergen een geheel ander beheer dan
conventionele systemen met grondbewerking. Het is niet
alleen de grondbewerking die verschilt. Gewasresten,
onkruid- en ziektebestrijding, bemesten en zaaien vereisen
ook een andere aanpak. In de overgangsfase is het
gebruik van gewasbeschermingsmiddelen beslist hoger.
Na enkele jaren is er voldoende bodembedekking waardoor
het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen niet hoger
hoeft te zijn dan in conventionele systemen. Maar als het
mis gaat is het noodzakelijk om te spuiten, want alternatieven
zijn er niet of nauwelijks. Het zaaien vergt speciale
machines die door de gewasresten heen kunnen snijden
om het zaad in de grond te brengen of machines die de
gewasresten aan de kant schuiven en in een schoon
strookje zaaien. De voordelen van het weglaten van de
grondbewerking komen pas na enkele jaren bovendrijven.
Als tussentijds toch wordt geploegd, gaat de winst weer
verloren.
Effect grondbewerking op bodemleven
Grondbewerking heeft over het algemeen een negatief
effect op het bodemleven. Minder intensieve grondbewerking
kan het bodemleven ten goede komen. Vooral het
aantal en de diversiteit aan regenwormen profiteren van
niet-kerende grondbewerking. Dieplevende regenwormen
en pendelaars profiteren het meest. De pendelaars kunnen
74 | Wat is het effect van grondbewerking op de bodemvruchtbaarheid?
In Nederland hebben systemen zonder grondbewerking
nog geen opgang gemaakt. De bouwplannen bevatten
relatief veel rooivruchten die het onmogelijk maken om
de grond niet te verstoren tijdens de oogst. Niet-kerende grond-
bewerking is wel een mogelijkheid in Nederland. In een
combinatiewerktuig wordt de bouwvoor met tanden of
woelers los gemaakt. De bovenste vijf centimeter wordt
daarbij met een roterende eg of schijven verkruimeld,
waarbij een groot deel van de gewasresten aan de
oppervlakte blijft liggen. In Zuid-Limburg worden verschillende
systemen van niet-kerende grondbewerking
toegepast op ongeveer 2.000 ha, om erosie tegen te gaan.
In 2013 wordt dit verplicht op hellingen steiler dan twee
procent.
De belangstelling voor niet-kerende grondbewerking neemt
ook in andere regio’s toe. Een aantal biologische ondernemers
experimenteert met dit systeem en er is een
praktijknetwerk niet-kerende grondbewerking actief,
waaraan gangbare bedrijven meenemen. De belangrijkste
drijfveren voor deze ondernemers zijn een op termijn
betere bodemvruchtbaarheid, een betere structuur en
lagere brandstofkosten.
zich waarschijnlijk herstellen omdat de permanente
verticale gangen waarin ze wonen niet of minder vernield
worden. Bovendien blijft een strooisellaag aanwezig aan de
oppervlakte, waarmee ze zich kunnen voeden. Ook voor
schimmels wordt vaak een positief effect gevonden van
verminderde grondbewerking. De draadachtige structuren
van schimmels worden minder verstoord of beschadigd.