Edmond Sacré Portret van een stad - Gent Cultuurstad vzw ...

Wat nu, Edmond Sacré? Wat nu met de
vaste eeuwenoude beeldvorm? Dan toch
naar een nieuw beeld zoeken, aangepast
aan die nieuwe stadsinrichting? Nee dus.
Sacré slaagt er met aplomb in om het
vernieuwde centrum in de oude vormen
in te passen. Hij werkt nog steeds op de
bepalende as der drie torens: Sint-Niklaas,
Belfort en Sint-Baafs. Maar voorheen
waren daar nog enkele variaties mogelijk.
De enkele canonieke beelden van Sint-
Baafs, het Belfort en Sint-Niklaas worden
samengebracht in één standpunt, voor
één synthese van op de helling, een hoog
standpunt met dat spectaculaire stadsgezicht.
Een visuele partituur, waarin de
andere standpunten samenvloeien. Sacré
maakt dé foto, van op de Sint-Michielshelling,
een letterlijke, maar magistrale uitvoering
van het panoramisch kijkproject.
Het ideaalbeeld van Gent, een gestroomlijnd
‘idee-Gent’. Dit is dus waar de stad
op zoek naar was: één beeld dat als paraaf
van het centrum, nee van de hele stad
geldt. Eén beeld dat de echte complexiteit
van de site wegveegt. Een vijandig bod
op de stadsgeschiedenis. Het resultaat is
tegelijk versteend en blijvend geldig. De
Sint-Michielshelling laat dé oplossing van
eeuwen stadsgeschiedenis zien. Wat een
triomf voor de ontwerpers van de helling!
Hier staat Sacré in het woelige kielzog
van deze geschiedenis.
Na de Eerste Wereldoorlog brokkelt
dat beeld af. Andere fotografen proberen
andere oplossingen uit in een stijl van een
dynamisch modernisme, zoals die andere
fotograaf van Gent, Kossikoff. Er wordt
aan de vorm van dat beeld gesleuteld. Het
stadsbeeld als expositie maakt plaats voor
een constructie ervan: in modernistische
fragmentering, analytische close-ups, ongewone
standpunten. Uitvoering van het
internationale, modernistische programma
van het ‘neue sehen’.
Of recent het werk van Carl De Keyzer
die de paraaf van de stad probeert te
breken. Hij kent het canonieke beeld,
zoekt een afwijkende uitvoering ervan.
Weg schoonschrift en hoofdletter. Weg de
stad van de expositie, van de verheerlijkte
blik, weg de modernistische constructie
van het stadsbeeld. Maar de stad van
het toerisme, van een dwalende, wat verstrooide
stadsbeleving.
Maar toch, het ijkpunt blijft, Sacré
maakte het. Een gebalde vorm die rechtsgeldig
blijft.
[46]
— Het Historisch Bewustzijn
Sacré: in een provinciestad, werken tussen
het einde van het Second Empire en het
einde van de Eerste Wereldoorlog. Wat
een context, hoeveel veranderingen! Vier
duizelingwekkende decennia als achtergrond
voor een leven. Vier decennia met
evenveel werelden, van kunst, maatschappij,
filosofie. Sacré houdt het hoofd koel.
Alhoewel. Tussen zijn vroege beelden
(Gravensteen voor de theatrale opkuis;
de Sint-Baafsabdij definitief een romantische
ruïne) en zijn latere beelden (haven
en kanaal van Gent, de serie van het
Klein Begijnhof) komen zeer verschillende
capaciteiten van de fotograaf aan de oppervlakte.
Wie goed kijkt, ziet een rijk,
vooral complex oeuvre ontstaan. Een
levende fotograaf, die niet op routine,
maar subtiel én ook kwiek, aandachtig
én ook afstandelijk werkt.
Sacré maakt vele opnames in de
Sint-Baafsabdij, ruim na de opgravingen
onder leiding van de archeoloog August
van Lokeren, maar er toch nog helemaal
van doordrongen. Geschiedenis ligt hier
tussen gesneuvelde zuilen en muren met
mooi metselwerk, romaanse en gotische
elementen. Geen uniforme stijl, maar
een gelaagd monument. Heropbouw
wordt afgewezen. De ruïne is een zedenles,
maar ook een historische encyclopedie.
Sacré tast die met grote aandacht af.
Personages in de tuin van de abdij, bij
de romaanse zuilen, vullen de beelden
met geacteerde, geënsceneerde meditaties.
Gravures zijn hem daarin voorgegaan. Een
ruïne vraagt bezoekers. Omgekeerd heeft
cultuur de ruïne nodig onder de voeten.
De abdij is een lapidarium, met de frêle
bladzijden in een getijdenboek. [afb. 9]
Sacré volgt de veranderende interpretaties
van die geschiedenis. Een stedelijkheid
van restauraties, historische vertelling,
begeestering voor deze stedelijkheid,
aantrekkingskracht van bezoek en toerisme.
Hij heeft nergens moeite mee; als
een goede journalist legt hij vast hoe de
tijdgenoten kijken, wat ze willen zien.
Sacré zit op een knooppunt: hij kent zowel
de stad met een verleden als met een toekomst
die men projecteert. Sanering van
gebouwen en wijken, maar vooral sanering
van de geschiedenis en haar complexiteit.
Aarzelende archeologie wordt vervangen
door een historische roman. Sacré creëert
een Moebius-effect: hij fotografeert nu
wat toen was en nu wat in de toekomst