Edmond Sacré Portret van een stad - Gent Cultuurstad vzw ...

gewijd aan de Belgische begijnhoven of in
folkloristische tentoonstellingen over de
Vlaamse cultuur.3 Dit intensieve gebruik
suggereert niet alleen dat de reeks ruim
verspreid was, maar wijst ook op de inhoudelijke
gelaagdheid ervan: ze verschijnen
als toeristische beelden ter promotie van
de stad Gent, als documenten van een
stedenbouwkundige rariteit of als quasi
antropologische studies van een speciale
bevolkingsgroep, als publiek geprojecteerde
beelden ter lering en vermaak en,
ten slotte als een vehikel voor artistieke
zelfpromotie.
Slechts in drie interieuropnames van het
pand van het Bureel van Weldadigheid zijn
er mensen te bespeuren: zo is er het beeld
van een volgepropte wachtzaal (alle wachtenden
keren hun rug naar de fotograaf en
zijn dus niet identificeerbaar), [afb.17 p. XX]
dat van het aangrenzende loket waar we een
kassier aan het werk zien en dat van het
lager gelegen werkhuis waar twee mannen
hout klieven. [afb. p. XXX] De hele reeks kan
gelezen worden als een functionele analyse
van alle activiteiten die in het gebouw
[78]
samenkomen: het bureauwerk van de secretaris,
de uitreiking van steungeld aan de
stedelijke armen, het klaarmaken van
bundels hout voor de grauwe wintermaanden
enzovoort. Ook de andere opnames
— van de apotheek, de linnenkamer, het
archief, een kleine personeelskeuken —
passen in deze nuchtere opsomming. Ze
leggen het Bureel van Weldadigheid vast
als een bureaucratisch georganiseerd (en
dus efficiënt) instrument ter bestrijding
van de armoede. Dit, zo leren de beelden
ons (en wellicht dus ook het toenmalige
publiek), is wat de stedelijke overheid
onderneemt om de armoede te bedwingen.
De trappenhal [afb.10] vormt het centrum
van het gebouw: hierrond zijn alle
andere ruimtes geschikt. In Sacré’s beeld
ervan zijn de deuren van de ruimtes die
erop uitkomen echter allemaal dicht. Dit
effect van beslotenheid wordt weliswaar
genuanceerd door het licht dat langs rechts
(via een raam boven de deur die naar de
wachtzaal leidt) en van boven (via een voor
ons onzichtbare koepel) rijkelijk binnenstroomt,
maar dat neemt niet weg dat
de ruimte een afgesloten indruk nalaat.
[10] Edmond Sacré. Trappenhuis in het Bureel van Weldadigheid, ca. 1903 (Archief OCMW Gent)