Edmond Sacré Portret van een stad - Gent Cultuurstad vzw ...

Heins soms in de rand van de foto een
situeringsplan met de kijkrichting van de
fotograaf, gecombineerd met summiere
tekstuele informatie over het pand.
Heins werkte sinds 1897 vanuit de
Maatschappij van Geschied- en Oudheidkunde
te Gent (La Société d’Histoire et
d’Archéologie de Gand) ook aan de Inventaire
archéologique de Gand, een catalogue
raisonné van de oudheidkundige monumenten,
kunstvoorwerpen en documenten
van Gent van vóór 1830.8 De Inventaire
archéologique was opgebouwd volgens een
systeem van uniforme fiches, ingevuld
door de leden van de Société. Heins
maakte voor deze fiches talrijke tekeningen
van kunstvoorwerpen en architectuur.
[afb.7] In tegenstelling tot de schetsen in
de Inventaire archéologique, die gebouwen
en historische gevels veelal frontaal of als
een geïsoleerd object weergaven, tonen
de foto’s van L’Habitation Ancienne ook
de context waarin de gedocumenteerde
woonhuizen zich bevonden. Ze schetsen
dus een beeld van het niet-monumentale,
‘gewone’ stadsweefsel van het Gent van
eind negentiende, begin twintigste eeuw.
Om de gevel in zijn geheel in beeld te
[86]
krijgen moest de fotograaf meestal een
schuin camerastandpunt innemen, wat
de gabariet- en rooilijnverspringingen en
dus het contrast tussen oud en nieuw
in de verf zette.
Hoewel de verweerde huizen op zich
een pittoresk thema vormen, kunnen door
dit soort contrasten de foto’s uit L’Habitation
Ancienne moeilijk zonder meer ‘pittoresk’
worden genoemd. Zoals Maarten
Delbeke elders in dit boek stelt, gebruikte
Heins de fotografie vooral vanwege haar
documentaire waarde. Omdat ze zonder
onderscheid alles registreert wat binnen
het kader van het beeld valt, zou de fotografie
zich veel minder lenen tot een pittoreske
interpretatie dan de tekening. Om
het pittoreske Gent vast te leggen maakte
hij dan ook gebruik van etsen, litho’s en
aquarellen, zoals in Les Vieux Coins de
Gand, een verzameling van 124 litho’s gepubliceerd
in verschillende delen in 1898
en 1899.9 [afb.8] Heins wou de aandacht van
het publiek vestigen op ‘de kronkelende
straatjes, de sluimerende hoekjes en de
oude straatjes; oude muren, gebarsten
gevels, doorbuigende daken, zoveel getuigen
van het leven van onze voorouders’ 10
[7] Fiche met tekening van Armand Heins, uit Société d’histoire et d’archéologie de Gand,
Inventaire archéologique de Gand, 1897-1915 (Universiteitsbibliotheek Gent) — [8] Tekening van Armand Heins,
uit Heins A., Les Vieux Coins de Gand, 1898-1899 (Universiteitsbibliotheek Gent)