eindwerk B. Duytschaever.pdf - GGS Jeugdgezondheidszorg

2 Normale/typische taalontwikkeling
Dit hoofdstuk omvat een algemene inleiding waarin enkele definities worden gegeven en de
perioden en fasen in de communicatieve ontwikkeling van het kind. In de volgende
onderdelen worden die taaluniversele perioden beschreven met hun typische kenmerken op
de verschillende taalniveaus. Uit de literatuur willen we te weten komen wat de
(leeftijds)grenzen zijn van een normale taalontwikkeling. Ook opzoeken wat een kind leert op
het communicatief domein tijdens de leeftijdsperiode van 0 tot 2,5 jaar en welke variabelen
de taalontwikkeling kunnen beïnvloeden, behoort tot de doelstellingen.
Dit hoofdstuk is uitgebreid omdat in mijn onderzoek de meeste kinderen een normale
taalontwikkeling zullen vertonen. Het is dus belangrijk een goed beeld te krijgen van wat
normaal is.
2.1 Inleiding
Taal is de uitdrukking van menselijke communicatie waardoor ideeën, informatie, emoties en
overtuigingen gedeeld kunnen worden. Het taalverwervingsproces van een kind voltrekt zich
tussen de leeftijd van 0 en 5 jaar in een hoog tempo. Een vijfjarige beheerst dan ook de
fundamenten van zijn taal en spraak. Een negen- à tienjarige spreekt correct volgens de
regels van de moedertaal, inclusief pragmatiek (de systematiek van het taalgebruik). Dit is
echter geen eindpunt: oudere kinderen en volwassenen breiden hun woordenschat constant
uit. Bepaalde aspecten van de taal blijven eveneens verder ontwikkelen, bijvoorbeeld
spreken in het openbaar (2,3).
Bij het verwerven van een taal – als communicatie d.m.v. symbolen – zijn er twee polen te
onderscheiden: enerzijds het leren begrijpen (van die symbolen), wat naast passieve ook wel
receptieve taalontwikkeling of comprehensie wordt genoemd, en anderzijds het zelf praten
(gebruiken van symbolen), de actieve taalontwikkeling of productie. Begrip gaat meestal
productie vooraf (2,3).
Perioden en fasen in de taalverwerving van het kind worden bepaald op basis van taalinterne
kenmerken, eerder dan op basis van chronologische leeftijd. Tempoverschillen die er zijn
tussen kinderen beletten bij elke fase of periode een precieze leeftijd te hanteren, hoewel
men wel een doorsnee-leeftijd kan aangeven (2). Een enorme variabiliteit is het meest
stabiele kenmerk van een normale ontwikkeling bij peuters, ook op het domein van
taalontwikkeling (4).
Men onderscheidt de volgende taaluniversele perioden: ten eerste een prelinguale periode
(doorsnee 0 - 1;0 jaar), waarin het kind geluid maakt en communiceert, maar nog geen
4