eindwerk B. Duytschaever.pdf - GGS Jeugdgezondheidszorg

De kwantitatieve groei van de woordenschat van peuters vertoont enkele opvallende
kenmerken. Het tijdstip van verschijnen van het eerste woordje varieert sterk van kind tot
kind (1). Op de leeftijd van 14 maanden produceren de meeste kinderen minstens 1 woord.
Enkele meisjes gebruiken op die leeftijd al meer dan 20 woordjes. Op 19 maanden gebruikt
de helft van de kinderen minstens 50 woorden, op 24 maanden is dat ongeveer tweederde
van de kinderen. De gemiddelde leeftijd van de hele groep die 50 woorden produceert is
21,3 maanden (7). Gegevens uit de N-CDI/Woorden en Zinnen bevestigen dit voor de
leeftijd van 19 maanden, maar op 24 maanden situeren de N-CDIs het 50-woordenpunt
onder de 10 de percentiel (6). De sterke spreiding van woordproductie tussen de mediaan en
de 75 ste en 90 ste percentiel bij jonge kinderen vindt men ook grotendeels terug in de
leeftijdscategorie van 16 tot 30 maanden (9). De gemiddelde score neemt toe tot 573
woorden op de leeftijd van 30 maanden, wat een tienvoudige toename in woordenschat
weergeeft over een periode van 15 maanden, tussen de leeftijd van 16 maanden en 30
maanden (9). Op 24 maanden gebruikt een gemiddelde Nederlandstalige jongen 220
woordjes terwijl een meisje er dan al gemiddeld bijna 300 produceert. Wanneer een kind 30
maanden is, gebruikt het al ruim 500 woorden actief (6).
De woordenschatspurt
Meestal is er in het begin van de verwerving van (proto)woorden een plateaufase, waarin
weinig woorden worden verworven. Nadien volgt er een woordenschatexplosie: een plotse
snelle aangroei van de woordenschat (1).
De woordenschatspurt ontstaat typisch nadat het 50-woordstadium werd bereikt. Dit gebeurt
meestal tussen 17 en 19 maanden, maar wordt bij sommige kinderen al gezien op de leeftijd
van 15 à 16 maanden. Een kind leert voor de spurt 1 à 2 nieuwe woorden per week en
verwerft er 8 tot 10 tijdens de woordenschatspurt (9,5).
De kwalitatieve groei
De eerste woorden van kinderen komen uit een aantal domeinen die behoren tot hun
dagelijkse leefwereld, zoals bijvoorbeeld: mensen, dieren, speelgoed, voedsel, acties en
toestanden, kwalificaties, e.a. (1). Ruim 60% van de eerste woorden behoort tot de klasse
van de ‘nominals’ (zelfstandige naamwoorden, namen en voornaamwoorden), iets minder
dan 20% zijn actiewoorden, modifiers (= bijvoeglijke naamwoorden) en persoonlijke-sociale
woorden maken telkens 10% van de eerste woordenschat uit. Binnen de klasse van de
zelfstandige naamwoorden (soortnamen) zijn dieren, eten en drinken het meest
vertegenwoordigd. Verder worden dingen uit het huishouden, voertuigen, speelgoed, kledij,
lichaamsdelen,… in steeds mindere mate benoemd. De meest gebruikte zelfstandige
naamwoorden in de vroegste woordenschat zijn in afnemende frequentie: auto, mama, papa,
8