Rekenen voor peuters - Toetswijzer

In de eerste generatie van de Cito Volgsystemen (de PVS 1 - en LVS-toetsen) werd alleen de indeling A tot
en met E gebruikt. In de praktijk bleek deze enkele nadelen te hebben. Zo is de indeling niet symmetrisch.
Bovendien zien sommige leidsters C als de gemiddelde groep. In de indeling A tot en met E bestaat echter
geen gemiddelde groep, alleen groepen boven (A, B) of onder (C, D, E) het gemiddelde.
Daarom is bij de tweede generatie van het Cito Volgsysteem voor primair onderwijs (voorheen LOVS) en
het Cito Volgsysteem voor jonge kinderen (waar de toets Rekenen voor peuters onder valt) een indeling
toegevoegd met de niveaus I tot en met V. De indeling in de niveaus I tot en met V is symmetrisch
opgebouwd en heeft als voordeel dat er een gemiddelde 2 groep is. Deze indeling sluit aan bij de niveauindeling
van andere Cito-toetsinstrumenten, zoals de Entreetoetsen.
Progressiebepaling
De toets Rekenen voor peuters geeft de leidster informatie over de ontwikkeling van de rekenvaardigheid
van de kinderen, individueel of als groep, gedurende het jaar dat de peuter 3 jaar is. De toets geeft
antwoord op vragen als: is er sprake van vooruitgang, achteruitgang of van stabilisering? Is de vooruitgang
– gelet op de gemiddelde vooruitgang in de populatie – volgens verwachting?
Het gehanteerde meetmodel (zie paragraaf 2.4.2) maakt het mogelijk om de scores van een kind op de
toets, op verschillende momenten afgenomen, onderling te vergelijken. De ruwe scores op de toets – het
aantal opgaven goed – zijn daartoe te transformeren in scores op één vaardigheidsschaal (het ‘algemeen
niveau van rekenvaardigheid’). Deze unidimensionele vaardigheidsschaal die aan de toets Rekenen voor
peuters ten grondslag ligt, is ontwikkeld met behulp van het One Parameter Logistic Model (Verhelst, 1993;
Verhelst & Glas, 1995; Verhelst, Glas & Verstralen, 1995).
'Signalering' via categorieënoverzicht of categorieënanalyse
Het doel van de toets Rekenen voor peuters is het vaststellen van het algemene niveau van
rekenvaardigheid van kinderen. Het kan behulpzaam zijn voor een leidster om te weten welk type opgaven
een kind fout gemaakt heeft. Daarom bestaat de mogelijkheid om rapportages te maken waarin de
resultaten op categorieniveau worden gerapporteerd. Met behulp van deze rapportages kan gesignaleerd
worden of (relatief) veel opgaven uit een bepaalde categorie fout gemaakt worden door het kind.
Het signaleren van fouten op categorieniveau kan op twee verschillende manieren gebeuren. Ten eerste
kan gesignaleerd worden of een kind vergeleken met andere kinderen veel fouten in een bepaalde
categorie maakt. Deze wijze van signaleren wordt gehanteerd in het categorieënoverzicht (m.b.v. de
signaalscore). Ten tweede kan gesignaleerd worden of een kind op een bepaalde categorie relatief meer
(of minder) fouten maakt dan op grond van zijn of haar algemene vaardigheidsniveau mag worden
verwacht. In zekere zin wordt het kind dan met zichzelf vergeleken (zie voor de details van deze werkwijze
bijlage 1). Dat gebeurt via de categorieënanalyse. De categorieënanalyse kan alleen gemaakt worden als
een leidster de beschikking heeft over het Computerprogramma LOVS.
Categorieënoverzicht
Zoals gesteld, kan de leidster met behulp van het categorieënoverzicht een beeld krijgen van de
vaardigheid van kinderen binnen de verschillende categorieën van de toets. Met dit categorieënoverzicht
kan gesignaleerd worden of kinderen laag scoren in een bepaalde categorie. Dit wordt gedaan door het
‘aantal goed’ op de categorie te vergelijken met een ‘signaalscore’. Per normeringsmoment is voor elke
categorie een signaalscore berekend. De signaalscore is bepaald door met drie zaken rekening te houden:
de verdeling van de vaardigheid, de moeilijkheid van de opgaven én de mogelijke meetfout bij het doen van
uitspraken over de categorieën. De signaalscore van een categorie is die score waarbij met ten minste 84%
zekerheid (d.w.z, 1 standaardmeetfout onder de vaardigheidsscore) gesteld kan worden dat het kind een
score heeft waarmee hij of zij tot de 20% slechtst presterende kinderen behoort binnen de eigen normgroep
wat betreft de opgaven binnen deze categorie.
1
PVS staat voor Peutervolgsysteem. LVS staat voor Leerlingvolgsysteem.
2
Gemiddeld moet hier niet opgevat worden in statische zin. De werkelijke gemiddelde ruwe score kan in werkelijkheid behaald
worden door kinderen die niet in groep III zitten.
10