Rekenen voor peuters - Toetswijzer

De doelen Rekenen zoals geformuleerd door SLO zijn gebruikt bij het beschrijven van het domein en het
specificeren van de toets. De doelen beschrijven met welke inhoud kinderen aan het begin van groep 1
minimaal ervaring opgedaan moeten hebben, en geven op deze wijze sturing aan het leerproces. De
inhoud van de toets is net zoals de doelen onderverdeeld in drie domeinen, namelijk getalbegrip, meten en
meetkunde (zie ook paragraaf 2.4.1). Er is bepaald welke doelen met een toets als Rekenen voor peuters
geëvalueerd kunnen worden en daarna zijn de geselecteerde doelen geoperationaliseerd in items. Dat is
gebeurd door toetsdeskundigen van Cito. De geconstrueerde items zijn vervolgens voorgelegd aan, en
besproken met, een panel van leerkrachten en onderwijsbegeleiders met praktijkkennis over de
rekenontwikkeling van jonge kinderen. Indien nodig zijn de items bijgesteld of verwijderd.
In het normeringsonderzoek van de toets Rekenen voor peuters hebben we ook de toetsen Rekenen voor
kleuters meegenomen. Na de itemconstructie zijn de items op twee momenten in een onvolledig design
afgenomen bij een representatieve groep van ruim 5000 kinderen in Nederland op peuterspeelzalen,
kinderdagverblijven en in groep 1 en 2 van het basisonderwijs. In hoofdstuk 4 wordt uitgebreid ingegaan op
de opzet en uitvoering van het normeringsonderzoek, en de representativiteit van de steekproef. Na de
afnames zijn de antwoorden van de kinderen op de items geanalyseerd met behulp van One-Parameter
Logistic Model (zie paragraaf 2.4.2.). In de analyses is nagegaan of de verschillende items en onderdelen
een beroep doen op dezelfde onderliggende vaardigheid. Dat bleek het geval te zijn. Daarom is een schaal
geconstrueerd die we de algemene rekenvaardigheidsschaal genoemd hebben. Op basis van inhoudelijke
en psychometrische criteria zijn vervolgens drie toetsen samengesteld: een toets voor peuters, een toets
voor groep 1 en een toets voor groep 2. Op basis van de score op elk van deze toetsen kan de algemene
rekenvaardigheid van een kind bepaald worden. Als kinderen elk halfjaar een toets maken, kan de
rekenvaardigheid van de kinderen gevolgd worden vanaf driejarige leeftijd tot en met het einde van groep 2.
Op basis van de gegevens uit het normeringsonderzoek zijn ook de normtabellen gemaakt.
3.2.2 De inhoud van de toets Rekenen voor peuters
De verschillende leerstofonderdelen die in de toets Rekenen voor peuters aan de orde komen, hebben we
in paragraaf 2.4.1 op conceptueel niveau beschreven. In deze paragraaf lichten we die leerstofonderdelen
op operationeel niveau kort toe en we vatten ze samen in een tabel. Voor een uitvoerige beschrijving van
de inhoud van de toets verwijzen we naar de Inhoudsverantwoording in het toetspakket Rekenen voor
peuters (Op den Kamp, 2010). Daar is een uitgebreide inhoudsbeschrijving opgenomen die geïllustreerd
wordt met voorbeeldopgaven uit de toets.
De opgaven in de toets Rekenen voor peuters hebben betrekking op de rekenontwikkeling. In
paragraaf 2.4.1 hebben we aangegeven dat de verschillende aspecten van rekenen voor peuters een
samenhangend geheel vormen en dat we de volgende drie categorieën onderscheiden:
1 Getalbegrip
2 Meten
3 Meetkunde
Getalbegrip
De categorie Getalbegrip heeft in de toets Rekenen voor peuters betrekking op Omgaan met
hoeveelheden. Bij het onderdeel Omgaan met hoeveelheden gaat het om het herkennen of tellen van
kleine hoeveelheden tot maximaal vijf. Dit gebeurt met receptieve opgaven, waarbij gevraagd wordt naar
een hoeveelheid. De kinderen gebruiken hierbij hun eigen strategie. Ze kunnen de hoeveelheden op drie
verschillende plaatjes (resultatief) tellen en als antwoord een plaatje aanwijzen. Het is ook mogelijk dat
kinderen een hoeveelheid (bijvoorbeeld van één of twee dingen) direct herkennen, zonder deze te tellen.
Naast de receptieve opgaven zijn er productieve opgaven waarbij de kinderen een hoeveelheid (tot
maximaal vijf) resultatief tellen. Ze spreken het resultaat van het tellen (het getal) uit.
Ten slotte bevat dit onderdeel ook opgaven waarbij de kinderen hoeveelheden vergelijken door het
hanteren van hoeveelheidsbegrippen ‘veel’ en ‘weinig’.
26