Rekenen voor peuters - Toetswijzer

lijst stonden in totaal ruim 6700 kinderdagverblijven en peuterspeelzalen die beschouwd kunnen worden als
de op dat moment bekende populatie.
Uit de lijst zijn 500 locaties geselecteerd (250 kinderdagverblijven en 250 peuterspeelzalen) op basis van
de postcode om zo een goede spreiding over Nederland te verkrijgen. Er is bewust een extra groot aantal
locaties geselecteerd voor deelname. Ten eerste zitten er in groepen van kinderdagverblijven en
peuterspeelzalen vaak maar een beperkt aantal driejarigen. Dit geldt zeker voor verticale groepen
(leeftijdsheterogeen), maar ook voor horizontale groepen (leeftijdshomogeen). In peutergroepen mogen
immers maximaal maar 16 kinderen zitten. Dit betekent dat er meer groepen nodig zijn dan bij een
onderzoek in het basisonderwijs om aan het beoogde aantal kinderen te komen. Ten tweede hebben veel
kinderdagverblijven en peuterspeelzalen op dit moment maar beperkt ervaring met het afnemen van
toetsen. Door de onbekendheid met toetsen verwachtten we minder animo voor deelname aan het
onderzoek.
De kinderdagverblijven en peuterspeelzalen zijn aangeschreven met het verzoek om in mei-juni 2009 én
januari-februari 2010 deel te nemen aan het onderzoek. De proeftoetsen werden in het onderzoek door de
eigen leidster van het kind afgenomen net zoals bij de definitieve toets de bedoeling is. De uiteindelijke
steekproef voor de kalibratie van de items en de normering van de toetsen bevatte 50 basisscholen en 52
peuterspeelzalen/kinderdagverblijven. Voor de kalibratie zijn zowel de gegevens van de kinderdagverblijven
en peuterspeelzalen als de gegevens van de basisscholen gebruikt. Bij elkaar gaat het dus om 102
instellingen. Voor de normering van de peutertoetsen is vanzelfsprekend alleen gebruikgemaakt van de
observaties die gedaan zijn bij peuters.
4.2 Maken van een itembank
Met het oog op de ontwikkeling van de toetsen Rekenen voor peuters en Rekenen voor kleuters zijn voor
peuters en de jaargroepen 1 en 2 van het basisonderwijs items geconstrueerd. In een tweejarig
normeringsonderzoek zijn data verzameld om de eigenschappen van de ontwikkelde items te kunnen
bepalen. In het eerste jaar van het onderzoek (schooljaar 2008/2009) waren er afnamen in de periode meijuni,
terwijl in het tweede jaar van het onderzoek (schooljaar 2009/2010) de afnamen in de periode januarifebruari
plaatsvonden. Deze periodes komen overeen met de normeringsmomenten van de kleutertoetsen:
de afname in januari-februari is het medio-moment van de normering en de afname in mei-juni het eindemoment
van de normering. Bij de normering van de peutertoetsen is niet de afnameperiode, maar de
leeftijd van de kinderen in de steekproef doorslaggevend geweest.
Bij de eerste afname zijn er tien verschillende sets met items (hierna te noemen toetsboekjes) afgenomen
bij peuters, kleuters in groep 1 en kleuters in groep 2. In het normeringsonderzoek is geen onderscheid
gemaakt tussen jongere (P1) en oudere (P2) peuters. Met behulp van de tien toetsboekjes zijn gegevens
verzameld over 160 items. Ieder item zat minstens in twee verschillende toetsboekjes. De reden hiervoor is
dat de items later alleen op dezelfde meetschaal geplaatst kunnen worden als de toetsboekjes iets
gemeenschappelijk hebben. Figuur 4.1 laat zien hoe de ‘ankering’ tussen de toetsboekjes precies
gerealiseerd is. De figuur geeft tevens het beoogde en werkelijke aantal kinderen per toetsboekje weer.
Zoals we kunnen zien, zijn de beoogde aantallen voor de drie verschillende groepen met kinderen over het
algemeen ook daadwerkelijk gehaald. Slechts in enkele gevallen is een toetsboekje door nét iets minder
kinderen gemaakt, maar door het geankerde design zijn er per item toch ruim voldoende waarnemingen.
30