Leerlijn Ga met een blauw paard - Huis van Gedichten

2.2 Het voorbeeld van de Johan de Witt Scholengroep
De Johan de Witt Scholengroep is een brede scholengemeenschap voor voortgezet onderwijs
die met beide voeten in de Haagse samenleving staat. Het is een innovatieve school die zorg
en aandacht biedt aan 2500 leerlingen met meer dat 100 verschillende nationaliteiten. Poëzie
heeft een vaste plek gekregen in het onderwijsaanbod van de school omdat de ervaring heeft
geleerd dat poëzie heel dicht bij de werkelijkheid van de Johan de Witt-leerlingen ligt, of ze nu
op praktijkonderwijs of havo-vwo zitten. Dat kan te maken hebben met het feit dat veel
leerlingen op school uit culturen komen waarin poëzie een 'gewonere' plek heeft dan in de
traditionele Nederlandse cultuur. Poëzie kan een communicatiemiddel dus ontmoetingsplatform
zijn en stimuleert ook de taalontwikkeling van leerlingen die Nederlands niet als moedertaal
hebben.
De frequentie waarin op de school poëzieonderwijs wordt gegeven, verschilt per locatie. Dat
kan een poëzieproject per jaar zijn of een vaste dag in de week. Poëzieonderwijs wordt zoveel
mogelijk gekoppeld aan kunsteducatie en vakoverstijgende projecten. Het aanbod is nog steeds
in ontwikkeling. Er zijn plannen om een poëzieclub op school op te richten waarin leerlingen net
als in een toneelclub of de schoolkrant hun talenten buiten de reguliere lessen om verder
kunnen ontwikkelen. Jaarlijks wordt een Dichter der School aangesteld die net als de Dichter
des vaderlands op geëigende momenten zijn of haar bijdrage levert.
Tot nu toe zijn er productieve en receptieve activiteiten voor poëzie ontwikkeld. Deze activiteiten
zijn in samenwerking met SLO en Huis van Gedichten gereviseerd en aangevuld tot een leerlijn
poëzie waarin poëzieonderwijs per leerjaar en per onderwijsniveau binnen de vakken
Nederlands en CKV en CKV1 een plek krijgt en toegewerkt wordt naar presentaties van
leerlingenwerk buitenschools in de culturele instellingen. Zo leren leerlingen hun zeggingskracht
ontwikkelen en deze ervaringen stapelen. De leerlijn achter deze activiteiten en de
poëzieprojecten zelf vormen het leeuwendeel van deze publicatie.
Binnen de Johan de Witt Scholengroep wordt gewerkt met cultuurgebaseerd onderwijs, een
nieuw onderwijsconcept. Centraal daarin staat de culturele identiteit van de leerling en de
samenwerking met instellingen voor kunst en cultureel erfgoed. Deze onderwijsvorm doet de
motivatie bij leerlingen toenemen zonder dat de leerresultaten daaronder lijden, zo is de
ervaring op De Johan de Witt Scholengroep. Cultuurgebaseerd onderwijs draagt er ook aan bij
dat de leerlingen later initiatiefrijke, zelfstandige en creatieve werknemers en burgers worden.
De didactische uitgangspunten van cultuurgebaseerd onderwijs vormen een voedingsbodem
voor de leerlijn poëzie. Belangrijk voor cultuurgebaseerd onderwijs is:
1. Kunst en cultuur kunnen uitgangspunt, middel en doel zijn.
2. De school en instellingen voor kunst en cultuur en cultureel erfgoed hebben een gedeelde
verantwoordelijkheid voor de lesinhoud en de uitvoering daarvan.
3. Het didactisch concept is gebaseerd op de leerstijlentheorie van Kolb en de meervoudige
intelligentietheorie van Gardner.
4. De leerlingen brengen hun tijd deels op school en deels in de wijk, de stad en
participerende instellingen voor kunst en cultuur door.
5. Het lesaanbod is levensecht en cultureel divers.
6. De lessen sluiten aan bij de professionele praktijk van kunst en cultuur.
7. Doordat de mogelijkheden die de ICT biedt in grote mate benut worden is er sprake van
interactief leren.
8. De vakken worden aangeboden vanuit een schoolbrede thematische benadering.
9. De leerling heeft een actieve en zo mogelijk zelfverantwoordelijke rol; de docent begeleidt,
stimuleert, motiveert en is voorwaardenscheppend.
8