Leerlijn Ga met een blauw paard - Huis van Gedichten

5. Terzine
Een van de benamingen voor drieregelig verzen. Er zijn vele variaties denkbaar: niet
rijmend; rijmend binnen elke strofe; een rijm die steeds nieuwe schakels met volgende
strofes maakt. Er zijn varianten die niet rijmen en een rijmend kwatrijn hebben. Sommige
varianten hebben een eigen naam.
6. Kwatrijn
Een vierregelig vers als onderdeel van een gedicht of als geheel. Binnen het kwatrijn zijn er
diverse rijmvariaties mogelijk. Bluessongs zijn traditioneel vierregelig
7. Sonnet
Een sonnet is een van de blijvende vaste vormen in poëzie door de jaren heen. Voor
sommige mensen is het schrijven van sonnetten vergelijkbaar met het oplossen van
cryptogrammen: het is een puzzel die je voor grote uitdagingen plaatst. Anderen
beschouwen het als een keurslijf.
103
Een sonnet is een meestal rijmend gedicht van 14 regels, opgebouwd uit een octaaf (het
achtregelige deel) en een sextet (het zesregelige deel). Over het algemeen komt eerst het
octaaf daarna het sextet. Incidenteel wordt dit omgekeerd. De octaaf is opgebouwd uit twee
strofes van vier regels (kwatrijnen). Het sextet uit twee strofes van drie of uit drie strofes
van twee regels.
In het Shakespeariaans sonnet zijn er drie strofes van vier regels gevolgd door een strofe
van twee.
Kernplek is de witregel tussen het octaaf en het sextet: daar vindt een verandering in
betekenis plaats, bijvoorbeeld doordat de beeldspraak een wijziging ondergaat of doordat
er een bespiegeling op het voorgaande volgt. Dit heet de wending, de chute, de volta of de
val.
Er zijn nog drie andere vormgevende elementen van een sonnet: rijm, metrum en
regellengte.
Metrum en rijm
Het metrum zou je kunnen vergelijken met de maatsoort in de muziek. In de muziek is de
maatsoort het onderliggende schema waarbij de nadruk op een telkens terugkerende plek
soms meer en soms minder uitgesproken is. In bijvoorbeeld een wals (1 2 3 1 2 3) of veel
popmuziek (1 2 3 4 1 2 3 4) is de maat nadrukkelijk aanwezig.
Ook in poëzie wordt op uiteenlopende manieren omgegaan met het metrum: als
onderliggend schema waar ritmisch op gevarieerd wordt of als een strak schema waaraan
men geacht wordt zich te houden. Risico van de eerste variant is dat het schema enigszins
ondergesneeuwd raakt. Risico van de tweede vorm is dat het metrum een dreun wordt die
alles overschaduwt. In beide vormen zorgt echter het metrum voor de muzikale elementen
in de tekst.
Het metrum wordt gevormd door een regelmatig terugkerende afwisseling van
beklemtoonde en onbeklemtoonde lettergrepen. Bij het noteren hiervan wordt voor
beklemtoonde lettergrepen het symbool gebruikt‘_’(lang), voor onbeklemtoonde ‘’ (kort).