Bekijk het PDF bestand.

13. DE ONPERSOONLIJKE CONSTRUCTIE
Behalve de lijdende vorm is ook de onpersoonlijke constructie
dikwijls omschrijvend, zooals uit voorbeelden naast het passief
reeds bleek. De directe mededeeling „Ik heb mijn eerste reis
gedaan bij" wordt „onpersoonlijk" omschreven door : „M'n
āēste teelt Mad eweest bij Huig Plasse". Vgl. hierover ook „verbindingen
met het werkwoord „zijn", blz. 178. In plaats van
den actieven persoonlijken gezegdevorm „Jan had het express
gedaan" de onpersoonlijke met het handelend subject in den
datief : „Janne was at er om te doen"; het grammaticaal subject
at is „onbepaald". Zoo kan men met een „persoonlijk" gezegde
zeggen : „Ik hep at ook fan me leven-ehāad, dat...", maar liever
met de onpersoonlijke constructie : „'t Is b ij m ij n ebeurt,
toe ging de vloot allegaer an z āē". Niet : „Ik herinner mij, dat..."
maar „'t Mach m ij nog heuge, dat...". Niet : „Daar stonden
tallooze koetsen" maar „Daer sting at allegaer vol m i t k o e s-
s i e s". Niet : „Door onze handigheid schuurden alleen de twee
schepen langs elkaar" maar „Door de goede maneuvers onzerzijds
" wier het een schrijnen van o n z e s t u u r boor d s-
b o e g mit de Sch. 169". Zulke gezegden zijn ook omschrijvende
inleiding van het eigenlijke gezegde : „'t Hāat er nae astaen,
d a t we-n-an vleet verspeulde mit rauw weer.
De onpersoonlijke constructie met „at" is vooral gekenmerkt
door het „onbepaalde onderwerp" at. Hierover spraken wij reeds')
bij de voornaamwoorden, we noemen alleen als een aardig voorbeeld
van het „aanduidende" at : „'t Hāat hier wel amaele vannacht"
voor „Blijkens de ligging van de vleet zijn hier vannacht
maalstroomen geweest". Een heel ander geval weer is de verschuiving
van het subject in korten gezegdevorm : „D'r lag an
slag, a n r ij s 1 a g : dat ree dan zoo om nae Klaes Haezenoote"
voor de gedachte : „Men reed l a n g s d a t slag Om naar
K. H."2). Nog een gezegde met het onbepaalde er is : Dat hing
er iet in ( = dat woog niet zwaar, dat was niet van zooveel gewicht).
Hiermee synoniem is : Dat skauwde zoo nauw iet toe.
186
I) Zie blz. 128 en blz. 179.
2) Zie ook blz. 206 en vlg.