Bekijk het PDF bestand.

gaan wandelen, op reis gaan etc. Hij zegt dan „heengaen", bijv. :
Toen ie allien achterbleef, ging ie maer zelde heen. Omgekeerd
kan heengaen wēl gebruikt worden voor „uitvaren, naar zee gaan" :
Klāane skuitjies die gonge māēstal heen op Kruissiesdach. Heengaen
wordt ook in overdrachtelijken zin gebruikt' ) : „D a e r
ben ik o p heen egaen" dat is : „Daar heb ik mijn berekening op
gemaakt, daar heb ik op vertrouwd", te vergelijken met : „Daarop
ben ik van wal gestoken". Hierboven is reeds gewezen op de
verbinding van heen met gaan en infinitief en het vaag-aanduidende
z66 Toe g i n g e we z 6 6 l a k k e f ij e heen (op ons
dooie gemak zeilden we zoo door). 't Malt j e gaet s 6 6 drege
heen (we glijden zoo met een kalm vaartje vooruit). Ook nog
verzwaard met an : En dan ginge we maer rolle-n-an heen. En
dan maer laeve-n-an heen.
Een bijwoord van richting kan achteraan staan : Hij kwam
zan kooi uit. 'n Slag (= zandweg) liep daer de Noord in. 't Ete
stonk de pot uit. Kom chat op (dut = dit, deze kant) ; ook : „Kom
d e u z e kant dut op", en „Ik chae g e u n e kant-t āt op", en
zelfs bij ontwijkend antwoord voor een onbepaalde richting :
„g eune kant dut op"2).
Merkwaardig zijn de ook in Groningsch-Friesch gangbare
verbindingen als : D a t 1 a m p j e zat an tuit in. De b r a k
weunde die bezuije van. De lest e net t e atte de haeje-nal
van. Vlaerding ginge ze 66k nae toe. De mesiene
makeert wat an (As-te mesiene wat an makeert).
In het Hollandsch zal men overigens deze vooropstaande substantieven
hervatten door een bijw. daer of d'r. Dit ontbreekt in
het Katwijksch ook wel in andere gevallen ; zoo bijv. in het
commando : Piet ! hauw an wūl tusse (= hang er een stootkussen
tusschen) en : Bin óm an brok sāāl, Klaes ! (Bind er een stuk
zeildoek om). Die g a et e stinge ope ; daerom siege we die
proppe in. Zie verder over commando's en hun praegnanten
vorm : biz. 232 vlg.
Het onbepaalde er wordt nu en dan op bijzondere wijze ge-
I) Dit vindt men ook in het Groningsch. Daar ook het Katw.: Daer stinge allegaer
banke voor vis, in al zoo wat heen.
2) Ook kan een plaatsnaam zonder voorzetsel als plaatsbepaling nader bepaald
worden door een volgende voorzetselbepaling : Vorder sting d'r gien huis over weerssijen-iet,
at Mallegat t'enne ( = te einde). — Een tijdbepalend bijwoord : 'n Vaertien
daege naederhand.
195