Bekijk het PDF bestand.

ook : Dat was āandalak de vaeder van de Dorie ; die z'n vaeder,
die auwe man. Hij is al jaere dood. Dat ken je wel begrijpe, ak
loof dat ak nege jaer an was. In ak foer voor an hallafvierand āelsje
bij am. Hij hāat iet lang māēr aleeft. Deze zinsverbanden bestaan
uit bijna louter korte nevengeschikte zinnetjes. Gesplitst is
ook het antwoord op een informeerende vraag, in : „Gonge jollie
weldaris nae Faiarel ?" „Faiarel, at ā a i 1 a n t, je komt er iet !
Je verkent ar weldaris an, maer dar komt ze lēve gien vissersfaertuich
!" Hier is de nadrukkelijke ontkenning in gesplitsten
vorm verzwaard.
Beknopte vormen van „splitsing" zijn :
Die proppe daer zat an ront ijzer ringatje-n-om, voor 't slaen,
dat - se iet an spl ēte (opdat ze bij het slaan niet spleten). Dan
keke we nae de Noortstar, hoe of die lyoortstar sting. Jónges
sloege d'r (nl. bij het kolfspel), in getrauwde (sloege d'r) ook. —
Een hoogere graad wordt in drie ēn benaderd : Dan mosse ze nog
vorder : at Witte hek, zoo vord (= ver) was at (synthese : „Dan
moesten ze nog heelemaal tot aan het W. H.). Een vreemd,
verouderd „vuurgat" wordt ontledend beschreven : „Kachels
hāai-je-noch iet, toe(n), omboort : je h āai van die vuisters. Dat
was - - - soo'n romt fier, zoo'n romde pot, in de stiene". Een onderschikkend-gelede
samenstelling (gisteravond) wordt in de nevenschikking
der twee leden uitgedrukt : „Wij hebbe teugas ( = tegen)
den aevant gistare Piet fan Klemme -n-epraejt". Toevoeging,
ter nadere bepaling is zeer gebruikelij k : Kees fan Sakke daer
heb ak nog fan astierd. Vijf jaer. Die rijer skoot-je māēst op
'dek, op de bil ; drie tauwe : twie tauwe op makoar an stierboort,
in ien an bakboor's-sij. Die boere die reene altijd nae Lāāje
toe mit an vrachte visch. Jaep Alt mit twie waegas altijd. De
loopsters die zatte d'r ook op. Op fan die plankies. ... die was
hier burregemaester. Kees fan Sakke, die z'n vaeder, die was altijd
burregemaester.
Talrij k zijn de gesplitste gezegden, waarbij de spreker eerst
het subject isoleert in een zin met een „leeg" of „loos" werkwoord,
om daarna het eigenlijke gezegde te laten volgen met een
zekeren nadruk : Dan h ā a i j e, net iender as nou, jónges;
jonges die 20, 21 jaer waere, die vrēene. Dan ginge ze s'aeves
graeg nae de maaid (de gedrongen, enkel constateerende zinsvorm
zou zijn : „'s Avonds gingen jongens van 20 of 21 jaar
graag naar hun meisje"). In dan had de we jonges, die
207
14