Bekijk het PDF bestand.

III. VREEMDE WOORDEN
In den Franschen tijd lag er in kustplaatsen als Katwijk een
bezetting die toezag op smokkelarij. De soldaten huisden in de
„brak" ( = barak) bij den ingang van het Waaigat. Zij controleerden
de zoutaccijnzen e. d., waakten ervoor dat 's avonds
niemand op het strand verkeerde. En op elke visscherschuit ging
een „soldaat uit-te brak" mee. Uit dien tijd zal wel de gemoedelijke,
ook wel wat ironische aanspreekvorm „freere" dateeren ;
ongeveer gelijk aan „maet". Ook de uitdrukking „fen toet m ēm"
( = „lood om oud ijzer", „ien pot nat"). Overigens kunnen we
alleen maar gissen, of een Fransch woord uit de oudere kanselarijtaal,
dan wel uit dezen omgang is voortgekomen. Nog een bron
van Romaansche woorden is de rederijkerskamer geweest, die
o. a, deel heeft genomen aan het landjuweel, in 1596 te Leiden
gehouden onder leiding van den bekenden Jan van Hout.
Eenige eigenaardige woorden zijn :
akkadeere = beraadslagen ; goed met elkander opschieten, harmonieeren.
aevasseere = vooruitgaan, zoowel van een schip (lo -
caal) als bijv. van een zieke. kariere = heen en weer loopen ;
er van doorgaan, wegloopen (ook i8d e eeuw). Vooral bij ergernis :
„Wat loopi te kariere heen !" rinneweere = ruineeren, vernielen
(rinnaweerig = sletig). sissendeere = 'n ruzie sussen, bijleggen. —
mediaet = onmiddellijk, synoniem van tarek (direct) ; pront op
tijd. iengael = egaal, op steeds dezelfde wijze : Je ken zoo de
hāele nacht iengael rege hebbe." Eveneens van vorm veranderd
is naeverhant (wsch. uit „na venant" naar het model van „naederhant")
= naar verhouding, relatief. ampart = afzonderlijk. —
dokkamente (documenten) in de uitdr. „Pis op je dokkom ēnte
(kijk uit bij wat je doet). fiktaelie = etenswaren aan boord. gaezie
= gage (bijv. voor skippers gaezie vaere). kandiesie (voorwaarde).
Kalēere (de cholera). Bonnēt, strook zeil onder het grootzeil.
Meer of minder veranderd van vorm : dikdolf (ducdalf) = meerpaal.
farwåal = fluweel, broekstof. taloozie = horloge (at horlogie).
nazijn = azijn, fiesj (= fiets) stoomharingvisscherschuit.
35