2014_armoede_ongedeelde_stad_v2

vrijwilligerswerk doet, kan diegene weigeren op grond van het
feit dat het vrijwilligerswerk is. 2 Met andere woorden: de gemeente
bepaalt of een bijstandscliënt een verplichte tegenprestatie
levert, maar de bijstandscliënt bepaalt of dit de vorm krijgt
van vrijwilligerswerk. De intrinsieke motivatie en het initiatief
van de betrokkene waar Divosa van rept zijn in dat geval echter
betrekkelijk, want deze ontstaan binnen de kaders van de wettelijke
verplichting om een tegenprestatie te leveren. De verplichte
vrijwilliger bestaat dus wel. De persoon heeft er zelf voor
gekozen om als verplichte tegenprestatie voor de uitkering vrijwilligerswerk
te doen, maar een gedwongen keuze is ook een
verplichting.
129
De volgende vraag is of de verplichte vrijwilliger ook bestaat in
Amsterdam. Het Amsterdamse college van B&W maakt een duidelijk
onderscheid tussen de ‘tegenprestatie’ en ‘werken met behoud
van uitkering’. Ze beschouwt haar participatietrajecten voor
toeleiding naar betaald werk niet als een tegenprestatie voor de
uitkering, omdat ze langdurig zijn en gericht op het verbeteren
van werknemersvaardigheden. In juridische zin is dat terecht.
Amsterdammers in de bijstand zonder perspectief op werk
komen echter niet meer in aanmerking voor deze participatietrajecten.
Dit betreft circa tienduizend mensen. Van deze groep
bijstandsgerechtigden wordt wel een ‘tegenprestatie naar vermogen’
verlangd (Gemeente Amsterdam, 2012, p. 13). Verlangen
is niet hetzelfde als verplichten, maar komt wel dicht in de buurt
daarvan. Elders kiest de gemeente overeenkomstige bewoordingen:
‘Als werk (nog) niet mogelijk is, mag als tegenprestatie
van de klant verwacht worden dat hij/zij volledig meewerkt aan
de aangeboden voorzieningen, inclusief gesubsidieerde arbeid,
of meedoet op een sociale of maatschappelijke activeringsplek
(waaronder: vrijwilligerswerk, al dan niet in het stadsdeel waar
de klant woont).’ 3 Ook ‘mogen verwachten’ is niet hetzelfde als
verplichten, maar komt wederom dichtbij.
Is er dan niemand in Amsterdam verplicht tot het doen van
vrijwilligerswerk Jawel, als je eenmaal vrijwilligerswerk doet,
ben je verplicht dat vol te houden, want het niet behouden van
vrijwilligerswerk valt onder ‘verwijtbaar gedrag’ en daar zit een
sanctie aan vast. 4 De verplichte vrijwilliger bestaat dus ook in
Amsterdam, maar die is pas verplicht nadat diegene met het
accepteren van vrijwilligerswerk heeft gedaan wat de gemeente
verlangde en verwachtte. Volgens de Amsterdamse logica zou
dit hun reïntegratie ten goede moeten komen. Het loont dus de
moeite om te kijken of dat ook zo is.