2014_armoede_ongedeelde_stad_v2

scheidingen, ‘foute’ leefstijlen (die de gezondheid en publieke
moraal ondermijnen) en gebrek aan zelfregulatie.
Deze wetenschappelijke bevindingen hebben ertoe geleid dat
het beleid nogal eens zigzagt van de ene naar de andere hype, van
hoopvolle verwachtingen naar uiteindelijk diepe teleurstelling.
Dat werkt ondermijnend voor het gezag dat overheidsinterventies
behoren te hebben, willen zij een slaagkans hebben.
97
Onderwijsbeleid voor kansarme leerlingen
De vaststelling dat sociaal milieu een belangrijke voorspeller is
van schoolsucces (belangrijker zelfs dan schoolkenmerken),
geeft nog geen voldoende handvatten voor de concrete invulling
van beleid bij kansarme leerlingen. Voor beleidsmakers is het
praktisch moeilijk en ethisch aanvechtbaar om in te grijpen in
de directe levenssfeer van mensen (‘achter de voordeur’). Vanouds
bestaat consensus over het principe dat overheidsingrijpen
alleen gerechtvaardigd is bij een aantoonbare, ernstige bedreiging
van de gezondheid of de ontwikkeling van een kind. De
overheid is geen gids voor goed ouderschap, maar dient als vangnet
in noodgevallen (Weijers, 2013). 2
Deze terughoudendheid leidt ertoe dat beleidsmakers zich
vooral concentreren op het onderwijs. Dit betekent wel een
beperking van de actieradius en daarmee waarschijnlijk ook
van de invloed van maatregelen.
Verband tussen armoede en zwakke schoolresultaten
Inmiddels weten we wel het nodige van de manier waarop armoede
kan leiden tot zwakke schoolresultaten. In de eerste plaats
is er een duidelijk verband tussen armoede en een slechte gezondheid
(zowel mentaal als lichamelijk) bij ouders en kinderen;
vooral chronische stress is een belangrijke factor. Veel van die
gezondheidsproblemen vertalen zich in lagere schoolprestaties
(Currie, 2009; SCP, 2011).
In de tweede plaats hebben de gezinsomstandigheden – zoals
een minder gunstig gezinsklimaat (band tussen ouders en kinderen;
autoritaire opvoedingsstijl), geringe maatschappelijke participatie
(door gebrek aan geld) en minder toegang tot boeken,
computers en uitdagende omgevingen – hun weerslag op de cognitieve
en sociale ontwikkeling van kinderen. Op school kan dit
bijvoorbeeld leiden tot agressief gedrag en snel concentratieverlies.
In de derde plaats verhuizen kansarme gezinnen vrij vaak en
is het verlies aan kennis in de zomervakanties bij hen groter dan
bij kinderen uit meer kansrijke gezinnen.