2014_armoede_ongedeelde_stad_v2

130 In de afgelopen jaren verrichtte ik kwalitatief onderzoek onder
65 geleide vrijwilligers in vijf Nederlandse gemeenten, van wie
er 25 woonachtig waren in Amsterdam. Deze mensen heb ik
herhaaldelijk geïnterviewd over een periode van 2,5 jaar tussen
2009 en 2012. In de hierna volgende paragrafen geef ik de belangrijkste
resultaten uit dit promotieonderzoek weer.
De cyclus verbroken
Bijstandscliënten die vrijwilligerswerk doen, vinden maar zelden
een betaalde baan, zo bleek uit het onderzoek. Klantmanagers
van de sociale dienst schetsen hoopvolle vergezichten om
hen warm te krijgen voor vrijwilligerswerk, maar de verwachtingen
komen niet uit. Tijdens het vrijwilligerswerk doen bijstandscliënten
wel nieuwe contacten op, maar dat zijn vaak
contacten binnen een ‘intern netwerk’. Ze kennen nu andere
vrijwilligers, maar die kunnen hen niet aan een nieuwe baan
helpen. Ze leren ook nieuwe vaardigheden, maar vaak zoveel
verschillende dingen dat ze niet weten waar ze zich op toe moeten
leggen om in aanmerking te komen voor een baan.
Op de korte termijn leidt vrijwilligerswerk dus tot meer employability,
maar uiteindelijk leidt het niet tot employment. De
belangrijkste reden dat vrijwilligerswerk het voorlopige eindstation
is voor bijstandsontvangers, is dat het moment waarop
iemand klaar is voor de volgende stap niet benut wordt. De
doorstroming is niet geïnstitutionaliseerd en daardoor worden
de aangeboorde kwaliteiten en nieuwe contacten niet verzilverd.
Er is nauwelijks sprake van begeleiding bij het zoeken naar
werk of bemiddeling naar een betaalde baan.
De reden dat bijstandscliënten daarop rekenen is dat ze hun
bijdrage als vrijwilliger beschouwen als onderdeel van een wederkerigheidscyclus.
Het uitgangspunt van het wederkerigheidsprincipe
is dat geven wordt opgeroepen door ontvangen
en dat hiermee een keten op gang komt van geven – ontvangen
– teruggeven. Dit zorgt ervoor dat er een cyclus van uitwisseling
tot stand komt die mensen door een complex web van verplichtingen,
of dankbaarheid, aan elkaar bindt (Bredewold e.a.,
2013). Na verloop van tijd ontstaat bij geleide vrijwilligers het
idee dat ze recht hebben op begeleiding of bemiddeling naar
werk, maar door het uitblijven hiervan komt de cyclus ten einde.
Maar employability bestaat niet alleen uit vaardigheden, kennis
en contacten. Iemand kan ook meer employable worden door
een verbeterd zelfbeeld, meer zelfrespect en zelfvertrouwen. De