Basis Zorgprogramma - Efp

Basis Zorgprogramma
Dit thema heeft de aandacht van DJI, DSP en LBHIV. In samenwerking met het EFP komt er een
themadag(deel) over dit onderwerp, ook om tot een standaardisatie van de technologie te komen. 9
Diagnostiek van middelengebruik
Middelengebruik speelt bij meer dan de helft van de patiënten een rol (Brand, Lucker & Van den
Hurk, 2009). Het leidt tot meer en ernstigere symptomen, therapieontrouw en een grotere kans op
terugval, ook al onderkent men wel de mogelijke functie van middelengebruik als zelfmedicatie.
Delinquentie, psychopathologie, verslaving en overige risico’s zijn nauw verweven. Verslaving tijdig
herkennen en beoordelen zijn dan ook van groot belang.
Voor de screening, diagnostiek en meting van de ernst van het middelengebruik zijn diverse
instrumenten beschikbaar. Een uitgebreide literatuurstudie (Federaal Wetenschapsbeleid, 2007)
geeft een overzicht van de beschikbare instrumenten, hun bruikbaarheid in de forensische setting,
en hun validiteit en betrouwbaarheid. Zie bijlage x voor een overzicht van instrumenten.
Het verdient aanbeveling op indicatie van begin af aan een verslavingsanamnese in te zetten. Zo
bleek in de Van Mesdagkliniek de resocialisatie van alle patiënten met autistisch
spectrumstoornissen goed te verlopen, tenzij ze verslaafd waren. Doordat ze deden alsof ze alleen
maar ‘enigszins afhankelijk’ waren, werd dit te laat onderkend.
Delictgerichte diagnostiek: de delictanalyse (link)
De delictanalyse onderzoekt en beschrijft systematisch de factoren in hun onderlinge samenhang die
hebben geleid tot het delict. Voor deze analyse gaat men uit van de processen-verbaal en
beschrijvingen van het delict, waarna de levensgeschiedenis, alsook de psychiatrische, somatische,
verslavings- en eventuele detentiegeschiedenis aan bod komen. Het resultaat is een verklarend
verhaal, dat stap voor stap het gedrag van de patiënt en de relevante factoren die het gedrag
opriepen en beïnvloedden, beschrijft. Ook beschrijft en verklaart het relevante terugkerende
gedragspatronen, zodat het gedrag voor, tijdens en na het delict begrijpelijker wordt. Het format van
de Pompestichting voor een delictanalyse is ter illustratie opgenomen in bijlage x 10 .
Een functionele analyse of functieanalyse (analyse van klachten vanuit het paradigma van het
operante conditioneren) zoals die in de gedragstherapie gebruikelijk is, kan hier goede diensten
bewijzen. Ook andere gedragstherapeutische analysetechnieken, zoals betekenisanalyse (de analyse
geheel gebaseerd op het paradigma van klassiek conditioneren) en cognitieve casusconceptualisatie
(de analyse die uitgaat van het gehele gedragstherapeutische kader, inclusief de cognitieve
benadering) kan men hierbij inzetten. Zie de hoofdstukken 9, 10 en 15 van Korrelboom & Ten Broeke
(2004), als ook Ten Broeke, Korrelboom & Verbraak (2009), de hoofdstukken 4, 5 en 6 van Hermans,
Eelen, & Orlemans (2007) en A- Tjak (2005) voor een nadere uitwerking.
9 Hiervoor benadert het EFP F. Kortmann.
10 NB Ook hier blijkt de verwarring te hebben toegeslagen. Achteraf blijkt namelijk dat de delictanalyse bij de
Pompestichting veel meer de uitkomst van deze vorm van diagnostiek representeert, die dit ZP onder de noemer
delictscenario beschrijft. Een ander argument dus om op niet al te lange termijn over deze materie een werkconferentie te
organiseren.
27