Basis Zorgprogramma - Efp

Basis Zorgprogramma
de waargenomen kosten- batenanalyse van de verandering,
het waargenomen gevoel van urgentie om nu te veranderen,
het waargenomen eigen vermogen om te veranderen,
het waargenomen eigen vermogen om de verandering vol te houden,
de waargenomen kosten die de betrokkene associeert met de middelen om te
veranderen,
de waargenomen geschiktheid en doelmatigheid van de middelen om te veranderen,
de feitelijkheden van de verandering.
Deze barrières kunnen evenzo vele aanknopingspunten vormen voor interventies van de
behandelaar.
Een derde werkwijze om de motivatie op te voeren is motiverende gespreksvoering. Deze richt zich
op de totstandkoming van het probleembesef bij de patiënt. Motiverende gespreksvoering berust
op de uitgangspunten van motivational interviewing (Miller & Rollnick, 2002). Bij motiverende
gespreksvoering wil men de motivatie voor de behandeling uit de patiënt zelf laten komen en niet
van buitenaf opleggen. Motivatie is dan een wisselende uitkomst van de interactie tussen patiënt en
behandelaar. Het is aan de patiënt uitdrukking te geven aan de eigen ambivalentie om de
behandeling aan te gaan en deze ambivalentie op te lossen. Doel van motiverende gespreksvoering
is tot zelfmotiverende uitspraken te komen.
Ook in Socratisch motiveren staat de wijze waarop het probleembesef bij de patiënt ontstaat
centraal. Socratisch motiveren is een vorm van motiveren die zich niet zozeer richt op verandering
als wel op acceptatie en duidelijk maken wat er nu speelt. Het is vervolgens aan de patiënt en zijn
omgeving wat ermee gebeurt. Socratisch motiveren is bedoeld voor patiënten bij wie 'al het andere
niet werkt'. Het is niet rechtstreeks directief, maar legt een groot deel van de verantwoordelijkheid
bij de patiënt en leidt idealiter tot werkelijk 'inzicht'. De therapeut heeft geen ander doel dan de
motieven van de patiënt en de consequenties die belangrijke anderen daaraan verbinden te
verduidelijken. Hij houdt daarbij rekening met iemands persoonlijkheid, mening, tempo,
mogelijkheden en omstandigheden. De methode past zich bij de patiënt en zijn omgeving aan, niet
andersom. Als patiënten aangeven dat er geen probleem is, stopt het Socratische motiveren.
Socratisch motiveren is nooit gericht op inhoudelijke verandering, maar zet de patiënt toch vaak op
een ander spoor (Apello, 2007).
Oorzaken voor geringe motivatie kunnen cognitief (negatieve verwachtingen), emotioneel (geen
spijt of berouw) of gedragsmatig (gebrekkige communicatieve vaardigheden) van aard zijn, maar het
is toch van belang motivatie niet uitsluitend op te vatten als iets van de patiënt. Ongunstige externe
omstandigheden kunnen namelijk ook een rol spelen. Voorbeelden zijn een ongeschikte omgeving
voor de behandeling (zoals een gevangenis), gebrek aan sociale steun, het gedwongen kader van
een behandeling en een gebrek aan gekwalificeerde hulpverleners of (financiële) middelen om een
behandelingsprogramma aan te bieden. Ook een negatief maatschappelijk klimaat kan een
negatieve invloed hebben op de motivatie ('ze willen je toch alleen maar zien als een gevaarlijk
monster'). Hiermee moet men in de behandeling uiteraard rekening houden.
60