Basis Zorgprogramma - Efp

Basis Zorgprogramma
Ook gaat men na hoe men terugval in een risicoverhogend netwerk kan voorkomen. Een instrument
hiervoor, de Forensische Sociale Netwerk Analyse (FSNA), is in ontwikkeling. (link)
Herstel van relaties met familieleden, oude vrienden en kennissen kan veel opleveren. Dit geldt ook
voor nieuwe netwerken aanleggen via maatjesprojecten, hobby- en sportverenigingen, en de woonen
werkomgeving. Ondersteuning bij contacten aangaan en nieuwe netwerken aanleggen vormt
een belangrijke interventie in de resocialisatiefase. Er kunnen echter ook risico’s aan een sociaal
netwerk kleven, zoals onder invloed van het oude netwerk terugvallen in recidive. Deze
onderwerpen actief bespreken met de individuele patiënt is van groot belang, zowel op het werk als
bij nieuwe contacten. De meeste klinieken sporen de patiënt aan openheid van zaken te geven over
zijn TBS-verleden, maar de ene kliniek oefent hierbij meer druk uit dan de andere. De omgeving van
de resocialiserende patiënt onvoldoende informeren geldt als risicoverhogend.
Financiën
Financiën en beheer van financiën zijn in de behandeling van patiënten met een forensische titel
een onderdeel waarvan men het belang meestal onderschat. Vaak moet de patiënt breken met de
oude gewoonte rekeningen niet te betalen, moet hij schulden aflossen en het verlies van zijn
woonomgeving en sociale inbedding opvangen dat deze schulden hebben veroorzaakt. Daarnaast is
geldgebrek vaak een oorzaak van delicten, al dan niet in samenhang met drugsgebruik. Al in de
behandelfase, maar zeker in de resocialisatiefase, leren patiënten verantwoord met geld om te
gaan, bijvoorbeeld in een training ‘omgaan met geld’ of ‘leren budgetteren’. Patiënten die op dit
gebied problematisch blijven functioneren kunnen niet resocialiseren zonder een vorm van
budgetbeheer, zo nodig in de vorm van onder bewind of curatele stellen.
Dagindeling en structuur
In risicotaxatie-instrumenten komt het item ‘inadequate dagbesteding’ steevast naar voren als een
risicofactor (HKT-30; Comité Instrumentarium Forensische Psychiatrie, 2000). Uitgaande van de
veronderstelling dat een adequate, gestructureerde daginvulling recidivevermindering positief
beïnvloedt, is een dergelijke daginvulling van belang. De kliniek bepaalt de dagstructuur samen met
de patiënt. Om na te gaan wat een patiënt op dit punt kan en nodig heeft, kunnen een
interessetest, een capaciteitentest en een programma ‘oriëntatie op werk en studie’ behulpzaam
zijn. Hierbij bewaakt men dan wel de balans tussen draagkracht en draaglast.
Werk- en studiebegeleiding zijn vooral effectief wanneer ze ‘on the job’ worden gegeven. De
forensische psychiatrie werkt vaak met trajectbegeleiders die de patiënt begeleiden in leren en
werken. Uit onderzoek blijkt dat vormen van supported employment meer patiënten aan werk
helpen en dat zij dit beter volhouden als ze stapsgewijs toewerken naar een definitieve
arbeidssituatie. Patiënten plegen echter veel moeite te hebben met langdurige en vaak weinig
motiverende trajecten. Regulier werk, een dagbesteding of vrijwilligerswerk geeft wel een groter
gevoel van veiligheid. Alleen is het voor een ex-patiënt helaas erg moeilijk werk te vinden.
82