Richtlijn Werk en Ernstige psychische ... - GGZ-richtlijnen

Conceptrichtlijn Werk en Ernstige psychische aandoeningenHOOFDSTUK 2 INHOUDELIJKE INLEIDING5Dit hoofdstuk geeft een beschrijving van de visie en context waarop de inhoud van demultidisciplinaire richtlijn Werk en ernstige Psychische Aandoeningen is gebaseerd.2.1 Betekenis van betaald werk1015Mede als gevolg van extramuralisering en vermaatschappelijking van de GGZ verblijvende meeste mensen met ernstige psychische aandoeningen tegenwoordig in de gewonesamenleving. In de ambulante zorg voor deze groep heeft werken de laatste jaren weereen belangrijker plaats gekregen. Werken, zo is de gedachtegang, betekent dat menmeedoet in de maatschappij en met andere burgers in contact komt. Bovendien laatonderzoek telkens zien dat de meeste mensen met ernstige psychische aandoeningenook willen werken (Van Hoof et al., 2000; NICE, 2002; SE-SURG, 2006). Degenen dieeen baan hebben, wensen die meestal te behouden, ook als het werk veel inspanningkost. Velen beschouwen werkhervatting als een belangrijke graadmeter voor hunpersoonlijk en maatschappelijk herstel (Van Weeghel & Michon, 2001).202530354045De betekenis van (betaald) werk is groot, zowel voor het individu als voor desamenleving. Voor het individu is werk in de eerste plaats een inkomstenbron endaarmee een middel tot zelfstandigheid en onafhankelijkheid. Daarnaast zorgt eenbetaalde baan voor een dag- en weekstructuur, is werk een belangrijke bron van socialecontacten, zorgt arbeidsparticipatie voor verbreding van de sociale horizon en ontlenenmensen vooral aan hun werk hun sociale status. Ook is werk een potentiële bron vanpersoonlijke waardering en zingeving. Waar andere sociale verbanden (buurt, familie,kerk) aan betekenis verliezen, neemt het belang van werk in dit opzicht alleen maar toeVan Hoof e.a., 2010). Andere vormen van dagbesteding kunnen wel een deel vanvoornoemde functies vervullen, maar er is geen activiteit te verzinnen die, zoalsbetaalde arbeid, al deze functies in zich kan verenigen.De voordelen van betaald werk gelden in principe voor iedereen. Maar voor mensen meternstige psychische aandoeningen kan een betaalde baan extra betekenis hebben. Werkkan hen de gelegenheid bieden om iets te bewijzen en aldus aan zelfachting te winnen(Van Weeghel, 1995). Wanneer zij niet (meer) participeren in het arbeidsproces, lijkt dekans aanzienlijk groter dat zij als 'psychiatrische cliënt' worden beschouwd enbenaderd, met alle bijbehorende stereotiepe beelden en alle belemmeringen die dat inhet sociale verkeer oplevert. Het hebben van een betaalde baan kan inderdaad eentegenwicht tegen stigmatisering bieden, zo bleek uit een onderzoek van Perkins e.a.(2009): burgers ervaren veel minder sociale afstand ten opzichte van mensen metschizofrenie als laatstgenoemden een betaalde baan hebben. Verder kan werken eencruciale copingstrategie zijn: door te werken blijft men symptomen en klachten (zoalshinderlijke stemmen, verlammende angsten en sombere gedachten) beter de baas. Ditwerd geïllustreerd in een studie van Delespaul et al. (2002), die vonden dat mensenmet schizofrenie bij wie hallucinaties dominant zijn, minder angst ervaren als ze aanhet werk zijn dan bij passieve vrijetijdsbesteding (zoals TV kijken) of bij deelname aansociale activiteiten. Het lijkt waarschijnlijk dat de resultaten uit deze onderzoeken21