HAYVANLARDAN ÜRÜN ELDE ETMEK:KESİMHANE ENDÜSTRİSİSığırdan biftek elde <strong>et</strong>mek için sığırın öldürüldüğü kesimhaneler oldukçasanayileşti ve yarı nitelikli işçilerin kötü koşullarda çalıştığı yerler <strong>hal</strong>inegeldi. Bu sanayi, şehrin dışına; gözden uzak yerlere taşındı. Hayvan haklarıörgütleri şimdi bu kesimhanelerin ne kadar <strong>et</strong>ik olduğunu sorguluyor.Mezbahaçalışanları, kötüçalışma koşullarına vedüşük maaşlaratalim ediyor20. yüzyılın başında Chicago, hayvan kesimendüstrisinin beşiğiydi. Harek<strong>et</strong>li ür<strong>et</strong>imbantları sayesinde bir sığırın öldürülüp, derisindenve iç organlarından tamamen ayrılarakparçalanması yaklaşık 15 dakika sürüyordu. Bu şehirdeyılda 12 milyon baş hayvan kesilebiliyordu.Bu yöntem o kadar <strong>et</strong>kindi ki; <strong>son</strong>rasında HenryFord aynı yöntemi otomobil ür<strong>et</strong>imine uyarladı.Sanayileşmeyle birlikte kesimhaneler tümdünyada merkezileşmeye başladı. 1920’lerdekiBüyük Buhran sırasında ABD’de birkaç hâkimholding ortaya çıktı ve bunu da uzun süren bir dekonsolidasyonsüreci takip <strong>et</strong>ti. Fakat 1970’lerdegerçekleşen serbestleşme ve borsanın patlamasıile birlikte <strong>et</strong> sektörü de tekrar, hızla yoğunlaştı.1967-2010 yılları arasında ABD’dekikesimhane sayısı yaklaşık 10.000’den 3000’egeriledi.Günümüzde toplam 10 şirk<strong>et</strong>, ülkede kesilendomuzların %88’inden sorumlu. Şirk<strong>et</strong>lerin küreselkapasitesi ise akıllara durgunluk veriyor. DünyadaBrezilyalı JBS’den <strong>son</strong>ra ikinci olan Ty<strong>son</strong>Foods haftada 42 milyon tavuk, 170 bin sığır ve350 bin domuz kesiyor. Bu hayvanlar şirk<strong>et</strong>in kendibesi tesislerinden geliyor, kendi fabrikalarındaişleniyor ve de kendi markasıyla satılıyor. Bu,“tarladan sofranıza” stratejisi, tedarik zincirindenmümkün olan en büyük kârı elde <strong>et</strong>meyi amaçlıyor.Şirk<strong>et</strong> farklı ür<strong>et</strong>icilerin hayvanlarını da kesebiliyor.Daha fakir ülkelerde hayvanların hijyenik olarakişlenmesi yönündeki ilk adımlardan biri özelya da kamuya ait kesimhanelerin inşa edilmesioldu. Dönüşümün diğer bir ucunda ise gelişmekteolan ülkeler var, sanayileşmiş ülkelerde artıkstandart <strong>hal</strong>ine gelmiş olan verimli tesisler, buralardahızla yayılıyor. Bu tesislerde yaşanan periyodikgıda skandalları daha sıkı ve daha maliy<strong>et</strong>litemizlik önlemlerinin alınmasına sebep oluyor.Daha ucuz <strong>et</strong>e sahip olma mücadelesi de işçilerinüzerinden verilmiş oluyor. Dünya çapındamilyonlarca insan kesimhanelerde çalışıyor vekimse bu sayının tam olarak kaç olduğunu bilmiyor.Mezbahada çalışmak “pis iş” tanımına giriyorve bu işte çalışanlar, özellikle Batılı ülkelerde, pektakdir görmüyor, hatta aşağılanıyor. Düşük maaşlarve korkunç çalışma koşulları bir istisna değilbir kural ad<strong>et</strong>a. Bu yüksek tempolu monoton iş,tehlikeli ekipmanların ve kimyasalların yarattığıyaralanma riski ya da zorlanan sırt kasları ve eklemlerleberaber düşünüldüğünde, ortaya gerçektenstres oranı yüksek bir birleşim çıkıyor. Diğerstres <strong>et</strong>kenlerinin arasında ise; işin durumunagöre sıcak ya da soğuk, sürekli gürültülü, bulaşıcıhastalık risklerini içeren ortamlarda çalışmak veçok erken ya da geç saatlerdeki vardiyalar sayılabilir.Ayrıca hayvanları kesip taşımak da insanlariçin stresli olabilir. Pek çok işçi, bu işi yapabilmekiçin ekstra “sert” olmak gerektiğini belirtiyor.Sanayileşme yüzünden bir vasıfsızlaştırmave mekanizasyon süreci de başlamış oldu. Günümüzdekesimhane çalışanları, geleneksel becerive bilgilerinin çok azına ihtiyaç duyuyor.Şirk<strong>et</strong>ler ucuz, yarı nitelikli işçileri tercih ediyor.ABD Kesimhane ve piyasa yoğunluğuKesimhane sayılarıSığır ve domuz kesimi yapan dört şirk<strong>et</strong>in piyasa payları, yüzdeDenny12,0008010,0008,0007060506,0004,0002,00040302010SığırDomuz01967 1977 1987 1997 200701965 1975 1985 1995 200518ET ATLASI
Dünyada kesilen hayvan baş sayısıResmi ve tahmini veriler, 2011, baş sayısı296000 00024 000 000MandaSığırKeçiKoyunDomuz1 383000 000430TavukÖrdekHindiKaz ve Afrika (beç)tavuğu000 000517000 00058654000 000110000 0002 817000 000Ülkelere göre hayvan kesim rakamları, 2011 yılı, baş sayısı35 108 100ABDSığır vemanda39 100 000Brezilya46 193 000Çin21 490 0008 954 959 000ABD11 080 000 000ÇinHindistan5 370 102 000Kanatlı 2 049 445 000BrezilyaEndonezya649000 000110 956 304ABDDomuz59 735 680Almanya661 702 976Çin44 270 000Vi<strong>et</strong>namKoyun veKeçi38 600 000Nijerya273 080 000Çin84 110 000Hindistan28 980 000BangladeşFAOStAtMeksika’dan Kuzey Amerika’ya giden ya da DoğuAvrupa’dan Batı’ya gelen göçmenler, kısa süreliolarak kesimhanelerde çalışıyor ve şirk<strong>et</strong>lerin taleplerinekarşı korunmasız kalıyor. 1960’larda <strong>et</strong>endüstrisinde faaliy<strong>et</strong> gösteren sendikalar hâlâgüçlüydü. Son yirmi yılda ise çok zor zamanlar geçirdiler.İşçiler artık çalışma koşulları konusundasöz sahibi değiller, toplu sözleşme ise dünyanınpek çok yerinde bilinmeyen bir kavram.Sanayileşmiş ülkelerde kesimhaneler şehrinmerkezinden taşraya alındı. Kesimhanedeki vahş<strong>et</strong>,kan ve inleyen hayvan görüntüleri, tük<strong>et</strong>icileringözlerinden ve kulaklarından uzak tutulmalıydı.Bu, aslında modern bir toplumsal normun<strong>son</strong>ucuydu: Şidd<strong>et</strong> toplumun gözünün önündegerçekleşmemeli. Bu yüzden hayvan kesimi ve kasaplıkişleri toplumun çoğunluğu için görünmez<strong>hal</strong>e geldi. Et ile kamyonlarla taşınıp kesimhanelerdeöldürülen canlı hayvan arasındaki bağlantıET ATLASIböylece kırılmış oldu. Pek çok tük<strong>et</strong>ici tek bir şeygördü; süpermark<strong>et</strong> raflarında duran pak<strong>et</strong>lenmiş<strong>et</strong> parçaları.Sonuçta hayvanların kesimhanede başına gelenleriki açıdan eleştiriyor. Hayvan refahı harek<strong>et</strong>i;uzun nakliye süreleri, y<strong>et</strong>ersiz anestezi yada kesimhane içinde bir yerden bir yere götürülürkenhayvanların dövülmesi gibi zulümlereve tekrar eden kural ihlallerine itiraz ediyor.Hayvan hakları harek<strong>et</strong>i ise prensip olarakhayvanların kitlesel kesimine karşı çıkıyor.Bu harek<strong>et</strong>e göre <strong>et</strong> ür<strong>et</strong>imi hayvanlara şidd<strong>et</strong>gösterilmesi demek. Hayvan hakları aktivistleri,hayvan kesimi konusunda reform istemiyor, buişi tamamıyla ortadan kaldırmak istiyor. Onlaragöre <strong>et</strong> endüstrisi hayvanlara sadece ürün olarakbakıyor, <strong>hal</strong>buki toplum onların da birer bireyolduğunun ve acı çekme kapasitelerinin farkınavarmalı.Canlıhayvanlarlapak<strong>et</strong>li <strong>et</strong> arasındabağlantı yokedildi19
Change language