You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
145123Vej<strong>et</strong>aryenlik ve veganlık – Wikipedia sayfası ziyar<strong>et</strong> sayısı (bin)73698995659585(sept.)99Her yılın Ağustos ayında aylık tıklanma oranları, farklı dillerde16132009252720101722Almanca201120252012192520139?200912?61311 10Fransızca2010201120121011201359200981120101216Rusça20111916201223192013StAtS.GrOk.SE4944Vej<strong>et</strong>aryenlikVeganlıkaylık tıklanma oranı 5000’in üzerinde olan diller seçildi.Gelişmekte olan ülkelerin çoğu Wikipedia İngilizce’yi kullanıyorİngilizce31251016201610İspanyolca205576 8 10138Portekizce915393 3 412 11 12Japonca9620092010201120122013200920102011201220132009201020112012201320092010201120122013alıkoyuyordu. Vej<strong>et</strong>aryen olduğu söylenen başkabüyük düşünürler de var. Poriforios’un aksineRene Descartes (1596-1650) ve İmmanuel Kant(1724-1804) hayvanlarla ilgili “insani” kısıtlamalarıredd<strong>et</strong>tiler. Diğer yandan mucit LeonardoDa Vinci (1452-1519) ve devl<strong>et</strong> adamı BenjaminFranklin (1706-1790) bu kısıtlamaları destekledi.İngiliz tüccar ve yazar Thomas Tyron (1634-1703)erken dönem hayvan hakları savunucusuydu. KitaplarındaHint fikirlerine yer veren Tyron, sadeceVej<strong>et</strong>aryenlik türleriEtYumurtaVeganlıkBalıkOvovej<strong>et</strong>aryenlikVej<strong>et</strong>aryenlikPesk<strong>et</strong>aryenlikOvo-lactovej<strong>et</strong>aryenliklactoveg<strong>et</strong>arianismSüt vesütürünleriBazıları pesk<strong>et</strong>aryenliğivej<strong>et</strong>aryenlik türlerindensaymaıyorpasifizmi değil, her türlü hayvana karşı şidd<strong>et</strong>sizliğisavundu.Vej<strong>et</strong>aryen kulüpleri ve dernekleri 19. yüzyıldaİngiltere’de faaliy<strong>et</strong>e geçti ve kısa sürede pek çokülkeye yayıldı. Vej<strong>et</strong>aryen kelimesinin ortaya çıkışıbile bu döneme denk geldi. Sanayi Devrimi’nin,prol<strong>et</strong>eryanın gelişiminin ve kentleşmenin g<strong>et</strong>irdiği<strong>son</strong>uçlar sebebiyle geri püskürtülen vej<strong>et</strong>aryenler,başlarda romantik bir mu<strong>hal</strong>ef<strong>et</strong> oluşturdular.George Bernard Shaw ve Leo Tolstoy gibiyazarlar da bu harek<strong>et</strong>e katıldılar. Medeniy<strong>et</strong>eleştirisine ilav<strong>et</strong>en vej<strong>et</strong>aryenlik, dünya nim<strong>et</strong>lerindenarınma ve hayvanlar üzerindeyapılan testlere karşı çıkmak gibi hayvanlarıkoruma üzerine yoğunlaşan akımlarını da kendinedahil <strong>et</strong>ti.Zengin ülkelerde hayvan hakları harek<strong>et</strong>i vesiyasi veganlık, <strong>et</strong>i redd<strong>et</strong>mek konusundaki enyeni akımlar olarak anılıyor. Hayvan hakları harek<strong>et</strong>i,hayvanları ve insanları ortak bir toplumuneşit unsurları gibi görüyor, hayvanların kullanılmasınave onların sömürülmesine karşı çıkıyor.Veganlık ahlaki, çevresel ve küreselleşme karşıtıargümanlar ortaya koyuyor. Aslında vej<strong>et</strong>aryenliğebağlı olmakla beraber yün ve deri gibi hayvansalürünleri, kozm<strong>et</strong>ik malzemeleri gibi içindehayvanlardan alınan içeriklerin olduğu ürünlerikullanmayı da reddediyor. Sanayileşmiş ülkelerdeveganlık her geçen gün daha fazla kabul gören biryaşam stil <strong>hal</strong>ine geliyor.Batı’davej<strong>et</strong>aryenlikdinden ziyadefelsefeyedayanıyorET ATLASI71
Change language